جمشید یما امیری

آصف درانی، نمایندۀ ویژۀ پاکستان برای افغانستان، هند را متهم کرد که از تی‌تی‌پی حمایت مالی می‌کند.

او که در مرکز مطالعات صلح پاکستان صحبت می‌کرد، گفت که ۶۰۰۰ هزار عضو تی‌تی‌پی در افغانستان حضور دارند که از سوی هند حمایت می‌شوند. به گفتۀ او، طالبان توان حمایت مالی تی‌تی‌پی را ندارد.

این اظهارات درحالی صورت می‌گیرد که با پیروزی رژیم طالبان، بساط هند از افغانستان جمع شد.

هند از نخستین کشورهایی بود که دروازۀ سفارت و قونسلگری‌هایش را در کابل، بلخ، هرات، ننگرهار و کندهار بست و دپلمات‌هایش را از کشور بیرون کرد. با خروج دپلمات‌های هندی، روابط افغانستان و هند به طور کامل قطع شد. اشراف اطلاعاتی و امنیتی هند در افغانستان به صفر تقرب کرد. هند میدان افغانستان را به طور کامل به پاکستان واگذار کرد و امیدهایش را از افغانستان که متحد استراتژیک و تاریخی محسوب می‌گردید، قطع کرد. اما در کمال ناباوری رفته رفته شرایط در افغانستان به سود دهلی جدید رقم خورد.

طالبان برخلاف دهه ۹۰ از تمایل و جدیت شان در تٔامین روابط با دهلی جدید سخن زدند و قدم‌های جدی را در راستای اعتمادسازی با دهلی جدید برداشتند. هند قنسولگری‌اش را در کابل گشود و طالبان نماینده خویش را به دهلی جدید معرفی کردند. بدین ترتیب، روابط دیپلومات میان دو طرف کلید خورد. طالبان برای تأمین امنیت سفارت هند صدها تن را موظف گردانید. همزمان با گماشتن صدها تن برای تأمین امنیت سفارت هند، سفارت پاکستان در کابل آماج حملۀ مسلحانه قرار گرفت که داعش مسوولیت آن را برعهده گرفت. به‌دنبال حمله مسلحانه به سفارت پاکستان و جان به دربردن ژارژدافیر پاکستان از حمله، اسلام‌آباد خواهان افزایش نیروی امنیتی برای تأمین امنیت سفارت گردید. اما طالبان از میان ۱۰۰ پولیس پاکستانی، صرف به‌ده تن آنان ویزه صادر کرد. این مسأله خشم مقامات پاکستانی را برانگیخت.

هند در بیست سال گذشته نفوذ چشمگیر در نهادهای دولتی و امنیتی افغانستان داشت. صدها عضو نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان دانش‌آموختۀ هند بودند. هند با استفاده از وزارت سرحدات و قبایل افغانستان، به حمایت از جریان‌های ضدپاکستانی در بلوچستان و خیبرپختونخواه می‌پرداخت. مقامات پاکستانی، قنسلگری‌های هند در ننگرهار و کندهار را به دست‌درازی در پاکستان متهم کردند.

گشایش قنسلگری‌های هند در ننگرهار و کندهار، از عوامل عمدۀ تشدید اختلافات میان کابل و اسلام‌آباد گردید. از سوی دیگر، نیروهای نیابتی پاکستان بارها سفارت و قنسلگری هند را در ننگرهار، کندهار و سفارت کابل آماج حملات انتحاری قرار دادند. هند با هزینۀ هنگفت اهداف امنیتی و استخباراتی‌اش را در افغانستان دنبال می‌کرد. به نظر می‌رسید که با برگشت طالبان به قدرت، ریشه‌های هند از افغانستان قطع خواهد شد و دست این کشور از مداخله در مناطق قبایلی و بلوچستان کوتاه خواهد شد. اما با گذشت نزدیک به سه سال از حاکمیت طالبان، معادله به سود دهلی جدید رقم خورده است. طالبان که یک نیروی پاکستانی محسوب می‌گردند، به دردسری برای پاکستان تبدیل شده‌اند.

طالبان که ابزار تحقق عمق استراتژیک پاکستان در افغانستان پنداشته می‌شد، به تهدید استراتژیک تبدیل شده است. حملات انتحاری و انفجاری در پاکستان بیشتر از هر زمان دیگری افزایش یافته است. طالبان اتحاد با جریان‌های ضد پاکستانی را تقویت کرده‌اند. داعش با استفاده از خلای امنیتی و اطلاعاتی در افغانستان، به‌مرزهای پاکستان نفوذ کرده و حملاتی را در کلان شهرهای پاکستان راه‌اندازی کرده است. طالبان به تکرار با نیروهای پاکستانی در تورخم، اسپین بولدک و دندپتان درگیر شده‌اند. نگرانی پاکستان از ناحیۀ افغانستان بیشتر از هر وقت دیگری است. اکنون هند بدون این‌که متحمل هیچ هزینه‌یی شود، توانسته به اهدافش در منطقه دست یابد.

پاکستان زیر فشار شدید سیاسی، اقتصادی و امنیتی قرار دارد. مقامات پاکستانی با وجود این‌که متوجه اشتباه استراتژیک‌شان در حمایت از طالبان شده‌اند، اما در وضعیتی قرار گرفته‌اند که راهی جز تعامل و همسویی با طالبان ندارند. خلای استراتژیک در روابط پاکستان با طالبان و گسترش افراط‌گرایی، افزایش حملات تروریستی و انتحاری در پاکستان، بیشتر از هر زمانی هند را به اهدافش در منطقه نزدیک ساخته است. این چیزی بود که نه ارتش پاکستان و نه هم استخبارات هند پیش‌بینی می‌کرد.

از همین رو، هند بسیار متمایل به همکاری و تعامل با طالبان است. تلاش برای واگذاری سفارت افغانستان در دهلی جدید بخشی از این تلاش‌هاست. هند که متحد سابق جبهۀ متحد سابق بود، تلاش کرده که از جبهۀ مقاومت کنونی افغانستان دوری جوید.