محمد عابد امیری

جدایی از مسألۀ پروسۀ صلح و توافق ۲۹ فبروری دوحه، اشرف‌غنی با برهم زدن اجماع داخلی و کنار گذاشتن سیاست بی‌طرفی در روابط خارجی، مسوول درجه‌اول فروپاشی و سقوط نظام است.

در سطح داخلی، اقدامات رییس‌جمهوری سبب شد که چهره‌های اثرگذار از جمله حامد کرزی، داکتر عبدالله، جنرال دوستم، کریم خلیلی، یونس قانونی، محمد محقق، عطامحمدنور، صلاح‌الدین ربانی، اسماعیل‌خان و صدها نخبۀ سیاسی دیگر، از اشرف‌غنی متنفر شوند.

حتا اطرافیان غنی و اعضای نزدیک تیم انتخاباتی‌اش از جمله حنیف اتمر، اکرم خپلواک، اکلیل حکیمی، عمر زاخیل‌وال و جیلانی پوپل، به‌منتقدان سرسخت وی مبدل شده بودند. آ‌ن‌ها که تجربۀ کار با کرزی نیز داشتند، در نیمۀ راه متوجه شدند که غنی شایستۀ رهبری و زعامت افغانستان نیست.

در جریان هفت سال حکومت‌داری، کمتر کسی از نخبگان سیاسی و مقامات دولتی، از زخم زبان و خشم و نفرت‌ غنی در امان ماندند. حتا وزرا در «جلسۀ شورای وزیران» که شخصاً حضور داشتم، غنی را دیوانه خطاب می‌کردند!

در بعد منطقه‌یی، پاکستان، ایران، روسیه و چین، به‌ترتیب بیشترین نقش را در مسایل افغانستان داشتند. غنی با امضای موافقت‌نامۀ امنیتی در سال ۲۰۱۴ و اتکای بیش‌ از حد به‌امریکا و غرب، پای منطقه را به جبهۀ طالبان کشاند.

اظهارات غیرمسوولانه دربارۀ آب دریای هیرمند، خط دیورند، PTM و روابط با روسیه، کشورهای منطقه را مصمم به‌پیروزی طالبان ساخت. ایران جبهۀ طالبان را در جنوب‌غرب تجهیز و تسلیح کرد. روسیه سلاح‌های پیش‌رفته و منابع مالی در اختیار طالبان قرار داد. عزم خویش را برای پیروزی طالبان جزم کرد.

تا سال ۲۰۱۴، افغانستان سیاست خارجی متوازن و حساب‌شده داشت. همزمان با روابط استراتژیک با امریکا، روابط گرم و صمیمانه با ایران، روسیه و چین داشت. همزمان با روابط حسنه و نزدیک با هند، به‌برادری و دوستی با پاکستان تأکید می‌کرد. در روابط جهانی کرزی، منطق و عقلانیت بر احساسات چیره بود.

اما در هفت سال غنی، اجماع نیم‌بند داخلی از دست رفت. پای منطقه به‌میدان جنگ کشیده شد و اتحاد جهانی دربارۀ مبارزه با تروریزم و افغانستان با ثبات و دموکراتیک درهم شکست. این وضعیت محصول اقدامات اشرف‌غنی بود. در حقیقت، افغانستان قربانی بیماری غنی و نادانی حلقۀ سه نفره‌اش شد.

حوالۀ مسوولیت به کشورهای خارجی و امریکا به هیچ صورت نمی‌تواند رهبران سیاسی افغانستان را برائت دهد.

 اشتباه مرگبار آنها سبب گردید که افغانستان در کام تروریزم و بنیادگرایی، فقر و گرسنگی فرو رود و انزوای بی‌سابقه را در سطح جهانی تجربه کند.