جمشید یما امیری

پس از روزها درگیری و اعتراض، عمران‌خان از نخست‌وزیری پاکستان برکنار شد. ستارۀ کرکت پاکستان، به لطف حمایت بی‌دریغ ارتش در سال ۲۰۱۸ به قدرت رسید. وی در زمان اندک توانست احزاب ریشه‌دار سیاسی پاکستان را به‌حاشیه راند و به‌یک چهرۀ مدعی و پرقدرت مبدل شود.

عمران‌خان در پاکستان از شهرت و جایگاه ویژه‌یی برخوردار گردیده است. پاکستانی‌ها از مبارزۀ او با فساد خرسند هستند. در دورۀ مأموریت خان نیازی، فساد در اداره‌های دولتی به طور چشمگیری کاهش یافته است. برخورد قاطع حکومت عمران خان با رشوه‌ستانی و فساد سبب شده که دیگر مأموران پولیس و ارتش پاکستان نتوانند آزادانه در روی سرک و جاده رشوه بگیرند.

چرا نیازی برکنار شد؟

در سطح داخلی، عمران‌خان به یک چهرۀ نیرومند در سیاست پاکستان مبدل شده بود؛ قدرت‌گیری روزافزون خان نگرانی ارتش پاکستان را برانگیخت. او که متهم به «عروس خیمه‌شب بازی» ارتش بود، رفته رفته به یک چهرۀ بلامنازع در پاکستان مبدل گردید که حتا مهار او از توان ارتش هم بالا بود.

در سطح جهانی، خان سیاست بی‌طرفی را کنار گذاشت و در مقطع مهم تاریخی، چین و روسیه را جای‌گزین امریکا و بریتانیا ساخت. او در روز تهاجم روسیه به اوکراین (غرب)، وارد مسکو شد و به نشانۀ اتحاد و همسویی اسلام‌آباد- مسکو دستان پوتین را بالا برد.

در منازعۀ اخیر روسیه و غرب مواضع دستگاه دیپلوماسی پاکستان از تحمل امریکا و انگلیس که پاکستان را متحد تاریخی و سنتی‌شان در منطقه می‌دانستند، خارج گردید. این دو کشور با عبور از تمام خطوط دیپلوماتیک و سیاسی، به نهادهای امنیتی و سیاسی پاکستان نامه نوشتند و نسبت به اقدامات یک‌جانبۀ خان هشدار دادند.

از سوی دیگر،گرانی بی‌سابقه، افزایش بهای مواد اولیه و خوراکی که حاصل بحران جهانی، پاندمی کرونا، جنگ اوکراین و فروپاشی نظام سیاسی افغانستان بوده است، کار دست عمران‌خان داد.

عمران‌خان و افغانستان

عمران‌خان نگاه و علاقۀ ویژه‌یی به افغانستان داشت و همواره در دیدارها و ملاقات‌هایش با رهبران سیاسی افغانستان، از دلبستگی‌اش به کابل و علاقمند‌ی‌ خاصش به تیم ملی کرکت افغانستان سخن می‌گفت. او باری در دیدار با یکی از سران سیاسی گفت: آرزویم این است که در دوران مأموریتم از کابل دیدن کنم. همین‌طور، عمران‌خان چند ماه پیش از سقوط جمهوریت به آرزویش رسید و از کابل دیدار کرد.

خان در سخنرانی‌ها و پیام‌هایش از تیم ملی کرکت افغانستان تحسین کرده و گفته است که این تیم در زمان کوتاه به یکی از پرقدرت‌ترین تیم‌های کرکت جهان تبدیل شده است. خان در سفر کابل با اعضای تیم کرکت نیز دیدار داشت.

در دورۀ مأموریت عمران‌خان، رفتار مأموران امنیتی و انتظامی پاکستان با مهاجرین افغان تغییر کرده است. در گذشته از رفتار مأموران امنیتی پاکستان با مهاجرین شکایت های زیادی وجود داشت. اما اکنون کمتر کسی را می توان یافت که مورد آزار و اذیت پولیس پاکستان قرار گرفته باشد.

عمران‌خان، برای سفر و اقامت مهاجرین افغان در پاکستان، سهولت‌ها و پیشکش‌های ویژه‌یی را در نظر گرفت.

اما او دربارۀ مسایل داخلی افغانستان همانند سیاست‌مداران پیشین آن کشور، بی‌پرده موضع می‌گرفت؛ از جنگ و جهاد طالبان آشکارا حمایت می‌کرد، مخالف سرسخت حضور نیروهای امریکایی در افغانستان بود و از دامن‌زدن به تفرقۀ قومی و گروهی در افغانستان بدش نمی‌آمد.

در پایان، تحولات پاکستان برای افغانستان، منطقه و جهان مهم است. همسایۀ جنوب‌شرقی افغانستان، با۲۲۰ میلیون جمعیت، دارای سلاح هسته‌یی است و در موقعیت کلیدی میان کشورهای چین، هند، افغانستان و ایران واقع شده است.