جمشید یما امیری

بیانیۀ مشترک کشورهای غربی دربارۀ روند صلح، تشدید جنگ، آتش بس و توافق روی یک حکومت مشترک، یک پیام دلگرم‌کننده به دولت افغانستان و هشدار کم سابقه به طالبان بود.

حجم ویرانی یورش طالبان به مراکز ولسوالی‌ها و ولایات، تلفات انسانی ناشی از آن و همچنان، آواره و بی جاشدن ده‌ها هزارتن از ولایات و ولسوالی‌ها، جامعۀ بین المللی را تکان داده است.

کشورها و نهادهای بین‌المللی ناظر بر وضعیت، متوجه هستند که چنین شرایطی ناشی از بی‌اعتنایی طالبان به مذاکرات صلح و وقت‌کشی آنها در رسیدن به یک موافقه سیاسی است. کشورهای غربی از پیامد تداوم چنین جنگ بی‌سابقه و فرسایشی نگران هستند.

 آنان دست‌آوردهای مشترک دو دهۀ اخیر را در معرض نابودی و اضمحال می‌بینند. این دست‌آوردها حاصل سرمایه‌گذاری، هزینه و کار مشترک جامعۀ بین‌المللی و مردم افغانستان است. 

بینانیۀ مشترک کشورهای غربی پس از شکست مذاکرات سیاسی در دوحه منتشر شده است که در آن طالبان هیچ انعطافی نشان نداده و همچنان بر مواضع سرسختانۀ شان تأکید دارند. با توجه به سطح مشارکت هیأت عالی رتبه از کابل، شکست مذاکرات دوحه جامعۀ بین المللی و مردم افغانستان را سخت نگران ساخته است.

طالبان در دو سال اخیر نشان داده‌اند که در تعقیب اهداف و برنامه‌های‌شان زیر بار هیچ کشوری نمی‌روند. آنان هیچ اعتنایی به فشارهای بین‌المللی نخواهند کرد. طالبان، با اعتماد به نفسی که به دست آورده اند، همچنان به گزینۀ راه‌حل نظامی فکر می کنند و به مذاکرات صلح به عنوان یک اولویت نمی بینند. آنها بیشتر از میز مذاکره به میدان جنگ اهمیت می دهند. از این رو، فشار بین المللی تأثیر بر آجندای پیش روی طالبان نخواهد داشت. طالب به فتح کامل می اندیشد. این بدان معناست که جنگ طولانی و درازمدت در پیش است.

طالبان تلاش دارند که امتیاز سیاسی را از میدان جنگ و مشروعیت را از میز مذاکره به دست آورند. آنان به خوبی می‌دانند که تلاش در راستای پیروزی کامل نظامی با واکنش جامعۀ بین‌المللی روبرو خواهد شد. جامعۀ بین‌المللی هشدار داده است که نه تنها حکومت از راه زور را به رسمیت نخواهد شناخت، بل در راستای مقابله با آن از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد.

بنابراین، طالبان درک می‌کنند که رسیدن به کابل از راه نظامی به معنای رسیدن به قدرت و حکومت داری نیست. آنان برای پیش برد قدرت و حکومت داری مجبور و مکلف به همکاری و کار مشترک با جامعۀ جهانی هستند. بنابراین، طالب راهی جز تن دادن به مذاکره سیاسی و توافق روی یک حکومت همه شمول و مشترک با رهبران و اقوام افغانستان ندارند.

آنها باید واقعیت های افغانستان جدید و مناسبات جهانی را درک کنند. هیچ کشوری در منطقه و جهان حاضر نیست که یک نظام توتالیتر، خودکامه، افراطی و ایدیولوژیک را در کابل به رسمیت بشناسد.  

تاکنون طالبان نشان داده‌اند که هیچ تغییری در ماهیت و رفتار نکرده‌اند. آنان همانند دهۀ ۹۰ بی‌باور به همگرایی ملی، افغانستان مشترک، آزادی، برابری، حقوق زنان، حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی هستند. آنان همچنان تلاش دارند که افکار متحجرانه و قرون وسطایی شان را بر مردم افغانستان تحمیل کنند. با چنین ذهنیت و رفتاری، بنای دولت مشترک با طالبان گذاشته نخواهد شد. طالبان بدون احترام به تکثر و تنوع اجتماعی، فرهنگی و مذهبی جامعۀ افغانستان، در تلاش یک رنگ و یک باورسازی کشور هستند. این ذهنیت ویرانگر، افغانستان را به گذشتۀ تاریک و ویرانگر سوق می‌دهد.