ملک مبارز

قصداً در روز جهانی محو خشونت علیه زنان چیزی ننوشتم. چون این روزهای نام‌نهاد ممکن در جهان دیگر مصداق واقعی داشته باشد. آدم‌ها برای محو خشونت هم‌زمان با شعار، گام‌های عملی هم برمی‌دارند. قانون تطبیق می‌شود و با عاملان خشونت، رفتار قانونی صورت می‌گیرد. در افغانستان، اما این روز صرف یک نام است. ما همه برای جلوه دادن این امر که علیه خشونت هستیم، پیام‌های با آب و تاب شر می‌کنیم. علیه خشونت شعار می‌دهیم. دست مبارزه با خشونت بر سینه می‌زنیم و آن را نفی می‌کنیم.

اما پرسش این است که چرا خشونت‌ها کاهش پیدا نمی‌کنند و برعکس افزایش یافته و هرروز گسترده‌تر هم می‌شود. خشونت چیست و چه باید کرد؟ در کلی‌ترین برداشت؛ خشونت هرگونه گفتار و رفتاری‌ است که منجر به آسیب رساندن جسمی و یا روانی برای بانوان شود. تأکید من این است که باید با بستر خشونت‌آفرین و باورهای خشونت‌بار مبارزه کرد. باید نخست تحول فکری و فرهنگی ایجاد کرد.

زیرا افغانستان بستر ساختارمند خشونت‌ها و حق‌تلفی‌های انسانی ا‌ست. این بستر برای بانوان افزون بر خشونت‌زا بودن، به بازتولید سازمان‌یافتۀ خشونت نیز می‌پردازد. چون ما هنوز برای تساوی حقوق زن و مرد تعریفی واضح ارایه نکردیم. برابری جنسیتی و شهروندی را سلیقه‌یی و متأثر از آموزه‌های یک سنت سبتری که خود نابرابری را باب کرده‌است، تعریف کردیم. بستر فرهنگی و ساختارهای اجتماعی مان پر است از آموزها و سازوکارهای خشونت‌آفرین. این خشونت‌ها سطوح گسترده دارند. از جوک‌های دفتری و کنار جاده تا لت و کوب و تلقی‌های خودپندارانه.
تداوم این وضعیت منجر به متلاشی‌شدن فضای اجتماعی از سطح خانواده تا مکتب، دانشگاه، محل کار و اجتماع کلان کشوری می‌شود. تقابل خودتخریبانه‌یی را به میان می‌آورد که برای همه زیان‌بار است. توجه داشته باشیم که ما از درون یک شرایط دشوار و منحط از برداشت‌های ناصواب در این زمینه بیرون آمدیم. بافت‌های اجتماعی ما نیز پر است از پیوندهای متناقض که اگر بسیار محطاتانه عمل نشود، هر لحظه با خشونت به همراه است.

این پیوندها و بافت‌ها را نمی‌شود یکسره نفی کرد یا از آن رهایی یافت. عوامل زیادی دخیل است. در خیلی موارد خود منجر به یک ظلم دیگر یا فراهم کردن بستر خشونت‌های دیگری می‌شود. هر گونه رفتار ناسنجیده و کنش افراطی از هر طرف به این فضای التهابی ضربۀ نابودکننده می‌زند. می‌شود با مدارا و اما جدیت دشواری مسأله را درک کرد و گام‌های عملی برداشت.

کم‌تر کاری که می‌توانیم، عشق، محبت‌، صمیمیت، خوش‌رفتاری، خوش‌فکری، خوش‌باوری و دیگرپذیری را جایگزینِ نفرت، کینه، بدپنداری، کم‌زنی، کم‌نگری و دیگرستیزی نماییم. از طرف دیگر، با پژوهش‌های موردی و نقد ساختارهای فرهنگی و اجتماعی به اصلاح ساختارهایی برویم یا نهادهای مسؤول را مجبور به تطبیق قانون و اصلاح ساختارهای خشونت‌آفرین واداریم.