روحینا حیدری- فعال حقوق زنان

ده روز پس از تصرف کابل از سوی طالبان، از خانه بیرون نشده‌ام.  با وجود اینکه طالبان در نشست‌های رسانه‌یی و اعلامیه‌های‌شان از عفو عمومی، حضور زنان در مکاتب و دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی خبر می‌دهند؛ اما نگاهی به تجربۀ دور اول حکومت‌داری طالبان و دو دهه جنگ و درگیری، امیدی به زنان و دختران افغانستان باقی نمی‌گذارد. با گذشت هر روز نگرانی، اضطراب، دلهره و یأس مان بیشتر می گردد. مخصوصاً فرار گستردۀ نخبگان و نسل پسا 2001 به نگرانی و هراس مان می افزاید. در ده روز پسین، صدهاتن از زنان سرشناسان، فعالان سیاسی و رسانه‌ای از افغانستان بیرون شدند، اما این رقم، در مقایسه با جمعیت ۳۵ میلیونی افغانستان، ناچیز است. خروج گستردۀ زنان فعال و کسانی‌که توانایی دادخواهی و بلندکردن صدای‌شان را دربارۀ ناملایمتی‌ها و ظلم و ستم بر زنان داشتند، خلای جبران‌ناپذیری را به وجود آورده است.

زنان دیگر هیچ پناه‌گاه و آدرسی برای دادخواهی و بلندکردن صدای‌شان را ندارند. خروج زنان نه تنها به بهبود وضعیت زنان کمک نخواهد کرد، بل اکثریت مطلق زنان افغانستان گیرمانده در مصیبت و بحران را در بی سرنوشتی قرار خواهد داد.

در ده روز اخیر، نشانه‌های واضح برگشت زنان به خانه و پایان حضور و مشارکت آنان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و حکومت‌داری به مشاهده می‌رسد. سوگمندانه در یک چشم به هم زدن تمام دست‌آوردهای زنان افغان از دست رفت. هنوز سؤال جدی دربارۀ تصمیم امارت اسلامی دربارۀ حضور زنان در نهادهای تحصیلی و تعلیمی وجود دارد.

هرچند طالبان برخلاف تصور پیشین، با نرمی در برابر مردم ظاهر شده اند. دربارۀ برخی نمادها و نشانه ها با انعطاف و خویشتن داری برخورد کرده اند. به گونۀ مثال دربارۀ پرچم سه رنگ افغانستان با احتیاط برخورد نمودند. آنان به تعقیب، گرفتاری و سرکوب مقامات سابق دولتی و فعالان حقوق زنان و … نپرداخته اند. اما نگرانی های جدی وجود دارد که پس از خروج کامل نیروهای خارجی از فرودگاه کابل و توافق احتمالی سیاسی با جبهه مقاومت پنجشیر وضعیت تغییر کند و طالبان چهرۀ اصلی شان را به رخ بکشند. هیچ تضمیمی وجود ندارد که طالبان به تعقیب و گرفتاری مخالفان فکری و ایدیولوژیک شان نپردازند. آنان هیچ التزامی به توافق سیاسی ندارند، اما به یک دلیل مشخص که عبارت از «مشروعیت جهانی» است، تلاش دارند که قضیه از طریق سیاسی حل و فصل شود.

با این حال، با توجه به جنگ‌هایی که صورت گرفته است و افغانستان مراحل مختلف خونین، جنگ، خشونت، محکمه‌های صحرایی و تهدید و توهین را تجربه کرده‌اند هنوز هم از آینده نگرانی دارند. برخی‌ها نرمش‌ها و تغییر طالبان را برای کسب مشروعیت جهانی می‌دانند، شماری باور شان این است آنان چون بجز یک ولایت تمام کشور را در تصرف دارند نمی‌خواهند با مردم تا زمانی که حکومت شان تشکیل نشده مواجه شوند روی هم رفته طالبان باید در عمل ثابت کنند که واقعا به تغییر کرده‌اند. به حقوق زنان و شهروندان احترام می‌گذارند، آنان را از حقوق اساسی شان محروم نمی‌کنند. آزادی بیان و رسانه‌ها را سانسور نمی‌کنند، نظامیان پیشین را پس از این هم آزار و اذیت نمی‌کنند. آنان فرصت دارند تا به کسانی که در افغانستان می‌مانند، نمی‌روند و یا توان رفتن ندارند ثابت کنند که همرای شان یکجا برای یک کشور توسعه یافته و آرام کار می‌کنند. زنان افغانستان قربانی اصلی جنگ استند آنان باید اطمینان حاصل کنند، تضمین‌های معتبر جهانی و ملی به آنان داده شود. زندگی آرام با آزادی‌های نسبی که وجود دارد خواست همه‌ی مردم افغانستان است. دیده شود بر آنچه که گفته شده چقدر متعهد باقی می‌مانند و چه تعهداتی تازه داده خواهد شد گذشت زمان همه چیز را ثابت می‌کند.