اکرام اندیشمند

بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی اش دیدگاه روشنی در مورد افغانستان ارائه نکرد. اما بدون تردید او سیاست ترامپ را مبنی بر خروج از افغانستان تعقیب می کند و پای امریکا را از طولانی ترین جنگی که با آن درگیر است، بیرون می سازد. البته بایدن برخلاف ترامپ در این سیاست گوش خود را به حرف ها و توصیه های پنتاگون و سی آی ای باز خواهد گذاشت و با متحدان اروپایی امریکا و اعضای ناتو در این مورد با هماهنگی و همسویی بیشتر عمل خواهد کرد. بنا بر این، دستورات او به خلیلزاد و مذاکره کنندگان امریکایی در دوحه این خواهد بود تا آنها در این مذاکرات با ناتو و اروپایی ها با همآهنگی عمل کنند و نظریات آنها را مورد توجه قرار دهند.

جوبایدن حتی در سال 2011 زمانی که در قصر سفید معاون رئیس جمهور بارک اوباما بود در مصاحبه با مجلۀ امریکایی نیوزویک به صراحت گفت که امریکا گروه طالبان را در افغانستان دشمن خود نمیداند. او تاکید کرده بود که طالبان دشمن ما نیست، این بسیار مهم است.

بنا بر این، نکتۀ روشن آن است که جوبایدن به هیچ صورت امریکایی ها را همچون گذشته دوباره وارد جنگ با طالبان نمی سازد. بایدن در فبروری سال 2020 به صراحت گفت:

«من کاری را که به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در مورد افغانستان انجام می دهم این است که از برگشت سربازان مان به خانه مطمئن شویم و با طالبان گفتگو کنیم. اما من تعداد کمی از عساکر مان را آنجا می مانیم که با تهدید های ممکن و تروریزم مبارزه کنند. موقف من از اول در مورد افغانستان همین بود. و من به این باورم که برخی مقامام های پنتاگون از این موضع من راضی هستند.»

نکتۀ مهم و قابل توجه دیگر در مورد سیاست جوبایدن در افغانستان  به اظهارات وی در سپتمبر سال 2019 و فبروروی سال گذشتۀ 2020 میلادی بر می گردد که این دیدگاه های او نیز می تواند مبنای روشن تری برای سیاست دوران ریاست جمهوری او در افغانستان باشد. او در یک بحث تلویزیونی در فبروری 2020  گفت:

«من در بارۀ افغانستان من کاملاً مخالف آیدۀ ملت سازی در این کشور بودم. ممکن نیست که آن کشور متحد شود. هیچ امکان ندارد که آن کشور یک پارچه شود. اما شاید بتوان با انجام اقداماتی از عملیات بیشتر از خاک افغانستان جلوگیری کرد.»

بایدن همچنان در سپتمبر 2019 اظهار داشت:

«وقتی که پاکستان سه ولایت افغانستان را در شرق کشور کنترل می کند، افغانستان را نمی توانیم درست کنیم. درست شدنی نیست.»

بایدن در مورد ملت سازی و یک پارچگی افغانستان، نه دروغ می گوید، نه مبالغه می کند و نه از وظیفه اش شانه خالی می کند ومی گریزد. واقعیت این است که ملت سازی و یک پارچگی افغانستان وظیفۀ بایدن یا ترامپ و یا کدام خارجی دیگر نیست. این از وظایف و مسئولیت های دولت و زمام داران افغانستان و مردم افغانستان است که به ملت تبدیل شوند. از نفاق و همدیگر کشی به یک پارچگی و آرامش گذر کنند و به جای تبعیض و توحش به مدنیت و عدالت برسند. اما در این 19 سال، دولت و زمام داران این کشور نه تنها چنین گذری نداشتند، بلکه بر خلاف بسوی تفرقۀ بیشتر، تبعیض و بی عدالتی عمیق تر رفتند.

سیاست های حامد کرزی و اشرف غنی در طول این 19 سال، سیاست تشدید و گسترش تبعیض و تفرقۀ قومی بود. تعارض و تبعیض قومی درطول تاریخ  افغانستان تا این حد شدت نداشته است. کرزی و غنی به حدی فرد فرد این کشور را از شهروند بودن و ملت بودن دور ساختند که هر آدم تحصیل یافته در این جامعه و در هر نهاد و دفتر دولتی و حکومتی تمام روز به این امر سرو کله می زند که به کدام قوم و قبیله تعلق دارد و برای اثبات این تعلق خود چه کاری انجام دهد تا به جایی و نانی برسد؟ کرزی و غنی با این سیاست، تذکرۀ تابعیت افغانستان را که در تمام کشورهای دنیا هویت شهروندی و ملی شهروندان آن را بیان می کند، به برگۀ هویت قومی و قبیله ای بدل کردند.

حالا در چنین وضعیتی که حاکمان افغانستان خود شان این جامعه را به جای تبدیل کردن به جامعۀ شهروندی و به جای ملت سازی بر مبنای هویت شهروندی، یک جامعۀ متفرق و متشتت قومی و قبیله ای ساختند، بایدن امریکایی و یا کدام کافر خارجی دیگر چه کاری می توانند برای ملت سازی و یک پارچگی این کشور انجام دهند؟