جمشید یما امیری

در دهۀ ۹۰ به ۳ دلیل عمده طالبان برق‌آسا ۹۰ درصد جغرافیا به‌شمول پایتخت را فتح کردند:

۱. دولت استاد ربانی در کابل دچار اشتباه محاسباتی گردید و به‌خاطر زمین‌گیرکردن حکمتیار از ظهور طالبان در هلمند و قندهار حمایت مالی- نظامی کرد. کابل بدین باور بود که اکثر سران و فرماندهان طالبان در قندهار جمعیتی هستند.

۲. جنگ‌ داخلی، مردم را از مجاهدین ناامید و بیزار ساخته بود. جنگ داخلی، کابل را به ویرانه مبدل کرد، میلیون‌ها نفر را آواره و بی‌خانمان ساخت و فقر و تنگ‌دستی را سراسری گردانید. مردم ظهور طالبان را به فال نیک گرفته و دسته‌دسته به این گروه پیوستند و اسباب پیروزی آن را فراهم ساختند.

۳. پس از درک ماهیت طالبان، نیروی بازدارنده در برابر این گروه وجود نداشت. دولت از کار افتیده بود. نیروهای بیرون دولتی به خاطر کنارزدن و انتقام از دولت اسلامی به طالبان روی خوش نشان دادند.

اما اکنون به چند دلیل طالبان بخت پیروزی ندارند:

۱. با وجود نارضایتی‌های مشروع، یک دولت مدرن در کابل حکم‌فرماست. دارای ساختارهای منظم و تعریف‌شده است. ارتش و قوای مسلح مجهز با توپ و تانک و هلیکوپتر دارد.

۲. یک نسل تحصیل‌یافته، دگراندیش و باورمند به آزادی، برابری و عدالت اجتماعی به صحنه آمده است. این نسل با افکار و ایدیولوژی طالب آشتی‌ناپذیر است.

۳. جامعۀ بین‌المللی دربارۀ قضایای افغانستان بی‌تفاوت نیست. امریکا علاوه بر کمک مالی و نظامی‌ به افغانستان، حملات هوایی بر مواضع تروریستان را ادامه می‌دهد.

۴. طالبان در ۲۴ سال گذشته به خوبی چهرۀ شان را به معرفی گرفته‌اند. طالب ۲۴ سال پیش «فرشته‌های نجات» بود؛ اکنون همه- داخلی و خارجی- طالب را یک گروه بی‌باور به مدنیت، سازش‌ناپذیر، نهایت افراطی و تندرو، خشونت‌ورز و غیرقابل اعتماد می‌دانند.

۵. مردم از تاریخ نکبت‌بار ۴۳ ساله درس گرفته‌اند. افغان‌ها حاضر نیستند به گذشتۀ تلخ و تاریک برگردند و یک رژیم ستمگر و بی‌بندوبار را تحمل کنند. ایستادگی مردم در برابر لشکر طالب در هرات، تالقان، هلمند و قندهار، گواه این مدعاست. ‌