نصرت الله رحیمی

تحریک طالبان پاکستانی حملات مرگبار خویش را در سراسر پاکستان تشدید نموده عملاً رهبران سیاسی و نظامی را تحت فشار قرار داده‌اند.

حملات شبه‌نظامیان در شهرهای مختلف پاکستان وضعیت امنیتی رو به وخامت این کشور را در کانون توجه قرار داده و تاکید رهبران سیاسی و نظامی این کشور را جهت مقابله با تهدیدات فزاینده، افزایش داده است.

تحریک طالبان پاکستان (TTP)، گروه شبه‌نظامی که به طالبان پاکستانی نیز معروف است، در عقب بسیاری از حملات از جمله محاصره یک زندان در بنو بوده که در آن 28 نفر کشته شدند که بیشتر آنها اعضای تحریک طالبان پاکستانی بودند.

 تحریک طالبان حملات خویش را افزایش داده و از هر طرف شاهد حملات این گروه هستیم. به نظر می‌رسد هنوز سیاست منسجم و واحدی در مقابل این گروه در پاکستان وجود ندارد.

آمنه خان، مسوول انستیتیوت مطالعات استراتژیک در اسلام آباد می‌گوید: زمان آن رسیده تا یک اجماع ملی شکل بگیرد و در آن همه بازیگران سیاسی دور هم جمع شوند و تصمیم گرفته شود که چه کاری باید انجام دهیم. تحریک طالبان پاکستانی پس از عقب نشینی یکجانبه آتش بس پنج ماهه در ماه نوامبر، حملات خویش را تشدید نموده و از آن زمان الی اکنون این گروه رویکرد تهاجمی را اتخاد نموده است.

در 16 دسامبر جنگجویان تحریک طالبان پاکستان بالای زندانی در شهر بنو ایالات شمالی خیبر پختونخوا که با افغانستان هم مرز است، بر نگهبانان زندان حمله نمودن و سلاح های آنها را ربودند و تأسیسات را تصرف کردند.

آنها ویدیوهایی را از زندان منتشر کردند که در آن زندانیان از جمله یک افسر ارتش را تهدید به مرگ نمودند. ارتش پاکستان پس از نبرد شدید یک روزه که در آن همه جنگجویان کشته شدند، تأسیسات را دوباره پس گرفت.

تحریک طالبان پاکستانی پس از آن مسئولیت انفجار موتر بمب‌گذاری انتحاری را در اسلام‌آباد بر عهده گرفت که در آن دو نفر از جمله یک افسر پلیس کشته شدند.

پس از حمله در اسلام آباد، سفارتخانه‌های ایالات متحده و سایر کشورها هشدارهایی را به شهروندان خود صادر کردند و از آنها خواستند رفت و آمد خود را محدود کنند.

سقوط اجتناب ناپذیر

از سال گذشته به این سو، ساکنان قبیله‌ای و مناطق اطراف که شامل شهرهای وزیرستان شمالی، باجور و بنو می‌شود از حضور روزافزون جنگجویان تحریک طالبان پاکستان که پست‌های بازرسی ایجاد کرده‌اند و شروع به گرفتن باج از تاجران می کردند، شکایت نموده است.

تحلیلگران می گویند با پیروزی طالبان در افغانستان، تحریک طالبان پاکستانی جسارت یافته و این باعث شده است تا آنها در میز مذاکره بالای اسلام آباد فشار بیشتری برای پذیرفتن خواسته های خویش بیاورد. یکی از خواسته های اصلی تحریک طالبان پاکستان این است که دولت وضعیت خودمختار منطقه قبیله ای هم مرز با افغانستان را بازگرداند.

 مناطق قبایلی که زمانی کانون ستیزه جویان طالبان بود – به ایالت خیبر پختونخوا ادغام شدند. تحریک طالبان پاکستان همچنین خواهان خروج نیروهای امنیتی پاکستان از منطقه می‌باشد.

به اساس گفته های مؤسسه مطالعات صلح پاکستان در 12 ماه پس از تسلط طالبان بر کابل، حملات تروریستی در پاکستان 50 درصد افزایش یافت که در آن حدود 433 نفر کشته شدند.

مقامات پولیس پاکستان می گویند که جنگجویان تحریک طالبان پاکستان از سلاح‌هایی پیشرفته که از نیروهای ناتو در افغانستان به جا مانده است، استفاده می کنند.

 اگرچه تحریک طالبان پاکستان و طالبان افغانستان دو گروه متفاوت است، اما پیوند ایدئولوژیکی نزدیکی با یکدیگر دارند و هر دو در طول سال‌ها از یکدیگر حمایت کرده اند.

آمنه خان اضافه می‌کند: نه طالبان افغانستان و نه تحریک طالبان پاکستان گفته اند که با یکدیگر تفاوت دارند. با این حال، طالبان افغانستان می‌گویند که تحریک طالبان پاکستان با اسلام آباد مشکلات خاص خود را دارد. رهبری پاکستان برای مقابله با تهدید تحریک طالبان پاکستان باید با طالبان افغانستان در کابل تماس بگیرد. ما همچنان با طالبان افغانستان به عنوان یک بازیگر غیردولتی رفتار می‌کنیم. عدم تعامل معقول با طالبان افغان باعث شده تا این گروه به تحریک طالبان پاکستان اجازه دهد دوباره سازماندهی، بازسازی و به قلمرو پاکستان تجاوز کنند. همه اینها در جریان به اصطلاح مذاکرات صلح اتفاق افتاد.

آیا توافقی از طریق مذاکره وجود خواهد داشت؟

رانا یکی از محققین می گوید، مذاکراتی که بر محور طالبان افغانستان به عنوان یک میانجی متمرکز بود، کارساز نبود چون پاکستان برای رسیدن به اهداف خود از طریق کانال های غیررسمی مانند رهبران مذهبی و بزرگان قبایل متکی بود.

 در عوض رعنا استدلال می کند که وزارت خارجه پاکستان باید نقش فعالانه ای در تعامل با طالبان افغانستان داشته باشد. ما لزوماً مجبور نیستیم که حکومت طالبان را برای برگزاری چنین مذاکراتی به رسمیت بشناسیم.

رعنا می گوید عملیات نظامی مانند عملیات در سال 2014 که صدها هزار نفر را آواره کرد، فاجعه بار خواهد بود و من فکر می کنم این یک اشتباه خواهد بود.

افزایش جنگجویان طالبان پاکستانی مصادف با مشکلات مالی فزاینده پاکستان رقم خورده است. زیرا بانک مرکزی پاکستان اخیراً اعلام کرد که ذخایر ارز خارجی به 6 میلیارد دالر کاهش یافته است که به سختی برای پوشش چند هفته واردات کافی است.

اما خان می گوید که اسلام آباد نباید امید زیادی به طالبان افغانستان داشته باشد، طالبانی که بیش از یک دهه به حمایت لجستیکی تحریک طالبان پاکستان برای مبارزه با نیروهای تحت رهبری ایالات متحده متکی بودند.

 طالبان افغانستان چه مشوق هایی دارند؟ چرا آنها سعی می کنند تحریک طالبان پاکستان را تحت فشار قرار دهند و آینده خود را به خطر بیاندازند. تنها یک سال از به قدرت رسیدن طالبان افغانستان می گذرد و آنها تلاش می کنند تسلط خود را بر کابل تحکیم کنند.

خان می‌گوید رهبران سیاسی باید اختلافات جزئی خود را کنار بگذارند و در مورد یک اقدام مشترک تصمیم بگیرند که می‌تواند شامل عملیات نظامی باشد، گزینه‌ای که طبق گزارش‌ها در حال بررسی است. در عملیات قبلی افراد زیادی آواره شدند اما ما درس خود را آموخته‌ایم و این بار می‌توان کارها را متفاوت انجام داد.