مرادی

کسانی که دور عَلَم قبر ابوریحان بیرونی در غزنی پارچه و تِکه بسته‌اند، از این دانشمند علوم طبیعی، خواسته‌اند که حاجات‌شان را روا کند. شاید آنان به قصد گشایش در رزق و روزی، شاید به منظور رسیدن به فرد دلخواه و بچه‌دار شدن و یا شاید تازه عروسان برای مرگ زودرس مادر شوهران‌شان، به قبر ابوریحان متوسل شده باشند اما حقیقت این است که آنان سوراخ دعا را گم کرده‌اند. دلیل آن هم این است که آنان ابوریحان را نمی‌شناسند. ابوریحان معجزه نمی‌کند تا زندگی زائران را یک شبه دگرگون کند بلکه او راه‌های دگرگونی زندگی انسان‌ها را با تمسک به علم، نشان می‌دهد. کاری که او در هزار سال پیش انجام داد، بشر امروز نتیجه‌اش را می‌بیند. یکی از موضوعات پیچیده علمی که قرن‌ها ذهن دانشمندان و فیلسوفان را به خود مشغول کرده بود، مسئله مسطح یا کروی بودن زمین بود. البیرونی هزار سال پیش به قله یکی از کوه‌های هندوستان که بعید نیست رشته‌کوه‌های هیمالیا بوده باشد، رفت تا حقیقت را آشکار کند. او با محاسباتی که انجام داد، اعلام کرد که زمین کروی است. البیرونی چنان به کارش اعتماد داشت که حتی محیط و اندازه دور کره زمین را نیز مشخص کرد. او گفت که دور کره زمین، ۲۰ هزار و ۴۰۰ میل عربی است. اگر این رقم را بر اساس واحدهای فعلی اندازه‌گیری کنیم، ۴۰ هزار و ۱۸۰ کیلومتر به دست می‌آید. بر اساس محاسبه البیرونی، محیط کره زمین، ۴۰۱۸۰ کیلومتر است. وقتی محیط و شعاع زمین در عصر فناوری و ارتباطات ماهواره‌ای مورد اندازه‌گیری قرار گرفت که ۴۰۰۱۰ کیلومتر است، هر فرد منصفی حیرت می‌کند که البیرونی چگونه هزار سال پیش توانسته بود فقط با خطای ۱۷۰ کیلومتر، دور زمین را محاسبه کند. البته البیرونی در همین محاسبات، اندازه طول‌البلد و عرض‌البلد زمین را نیز مشخص کرد که قرن‌ها بعد، جهش عظیمی در صنعت دریانوردی اروپا به وجود آورد. جالب است بدانید که ۵۰۰ سال بعداز البیرونی، نظریه کروی بودن زمین، به نام «گالیله» ثبت شد. همچنین البیرونی، با رفتن به کوه‌های لغمان در شرق افغانستان فعلی، پدیده علمی خسوف و کسوف را هم توضیح داد و حتی آن را پیش‌بینی کرد. تمام محاسبات نجومی ابوریحان، روی کروی بودن زمین و گردش آن به دور خورشید استوار است. وقتی بشر وارد عصر فضا شد، از همین محاسبات استفاده کرد و این‌گونه بود که انسان روی کره ماه پا گذاشت.

یکی از مقالات مشهور علمی دانشکده نجوم دانشگاه «وارسا» درباره آزمایش‌های علمی ابوریحان به خصوص کروی بودن زمین است. این مقاله در سال ۱۹۷۳میلادی توسط دکتر «جازیبو فسکی» یکی از نجوم شناسان مشهور لهستانی نوشته شده است. مقاله یادشده در سال ۱۳۵۲خورشیدی تحت عنوان «کارهای نجومی البیرونی» در کتابی به نام «ابوریحان بیرونی» نیز در مطبعه دولتی کابل به چاپ رسیده است. با این‌که در حال حاضر «ناسا» و آمریکا پیشگام فناوری فضایی هستند اما در نیمه دوم قرن بیستم میلادی، روسیه یا شوروی سابق پیشگام این جهش علمی بود زیرا در آن زمان روس‌ها، حساب ویژه‌ای برای بررسی و تحقیق روی آثار ابوریحان باز کرده بودند. بااین‌وجود، ذات بشر لجوج است و همیشه دوست دارد، جهان را آن‌طور که او درباره‌ جهان می‌اندیشد، باشد و نه آن‌طور که هست. برای لجاجت بشر، کافی است که تاکنون عده‌ای، زمین را کروی ندانسته بلکه تصور می‌کنند زمین، مثل یک صفحه‌ی تخت شبیه دیسک است. در گذشته، انجمن‌های در آمریکا و اروپا فعالیت می‌کردند که به «زمین تخت» یا «زمین مسطح» اعتقاد داشتند اما اخیراً «انجمن زمین تخت فارسی» هم به فعالیت شروع کرده است. آدرس سایت این گروه را با یک فیلم در کامنت می‌گذارم. خلاصه کلام این‌که امروز قصد دارم من هم به قبر ابوریحان متوسل شوم اما نه به منظور برآورده شدن حاجت بلکه به قصد فرار از دست «زمین تخت گرایان» و پناه بردن به علم ابوریحان و نه عَلَمش.