حمید فرهادی

شما مثلا با همسر، خواهر یا هر عضو دیگر فامیل تان، در پارک قدم میزنید، یک گروه از آدم‌های عجیب و غریب از مقابل شما میایند که سر تا پا، آن عضو خانواده تان را رصد می‌کنند و چشم ازش بر نمی‌دارند، چه واکنشی نشان میدهید؟

شما در یک‌ کافه یا رستورانتی نشسته‌اید، میبینید یک گروه ده تا دوازده نفری از آدم‌ها با سر و سیمای نامنظم، پتلون‌های پلنگی، کفش‌های پس‌قاط وارد می‌شوند، با همدیگرشان طنز و فکاهی می‌گویند، بلند بلند می‌خندند و ادای مسخرگی در میآورند، چه احساسی به شما دست میدهد؟

شما در صف مترو منتظر نشسته‌اید، میبینید دها آدم با ظاهر عجیب و غریب، شلوغی و سر و صدا راه انداخته‌اند و هنگام سوار شدن به سرعت به مترو هجوم می‌برند، مردم را هُل میدهند، داخل مترو آواز می‌خوانند و سر و صدا می‌کنند، و همدیگر را دشنام نثار می‌کنند و هِر هِر می‌خندند، عکس‌العمل تان چگونه است؟

شما یکجایی به تفریح میرویید، می‌بینید گروهی از نوجوانان و جوانان روی یک چمن جمع شده‌اند، پهلوانی می‌کنند و همه داد و بیداد راه‌انداخته‌اند و سوت میزنند و فریاد می‌کشند، برخورد تان چگونه خواهد بود؟

با خواندن این مثال‌ها حتما متوجه شده‌اید که این بد فرهنگی و رفتارهای زشت و غیر اخلاقی بیشتر از هم‌شهری‌های خودما بر میاید، اما اینبار نه در افغانستان و سرزمین آبایی‌شان، بلکه در کشوری که به شکل غیرقانونی به آن وارد شده‌اند، غیر قانونی در آن بود و باش دارند، صاحب کار و حقوق اند و تا حدودی هم در آن از رفاه و آسایش شهری برخوردار هستند.

قصد ندارم‌ از برخورد نادرست با مهاجران افغانستان که از جنگ و فقر به ایران پناه آورده‌اند دفاع کنم، اما انصاف نیست در برابر بد فرهنگی و رفتارهای غیر اخلاقی عده‌ای از هم‌شهری‌های خودما چشم ببندیم و انگشت انتقاد را به سوی مردم ایران نشانه بگیریم.‌ خیلی بجا خواهد بود که در میان این همه اعتراض و انتقاد از دولت و مردم ایران، کمی هم از لزوم قانون‌پذیری، احترام به تفاوت‌ها و رویه درست و فرهنگی به هم‌شهری های خودما تذکر بدهیم و بر رعایت نزاکت‌های اجتماعی و اصول اخلاقی تاکید‌ کنیم.

قطعا که همه مهاجرین یکسان نیستند و چه بسا آدم‌هایی آگاه، فرهیخته و دانشمندی که ماه‌ها و حتی سال‌هاست در ایران زندگی دارند، ولی بخاطر رفتار بد چند آدم بد فرهنگ و بی لیاقت، از سوی یک تعداد مردم ایران حرف تند می‌شنوند و تحقیر می‌شوند. در ایران هم مثل هر جای دیگر آدم‌ها یکسان نیستند. از تجربه حدود چهار ماه زندگی‌ام در این کشور، می‌توانم به صراحت بگویم که آدم‌های که با مهاجرین افغانستان عقده‌مندانه و نابخردانه رفتار می‌کنند اقلیت هستند و اکثریت ایرانی‌ها به رغم این نمایش بد اخلاقی هم‌شهری‌های ما در کشورشان، بازهم برخورد محترمانه و بسیار شرافتمندانه‌ای با شهروندان افغانستان دارند. من از زبان دها ایرانی شنیدم که گفته افغانستانی‌ها “برادر” ما هستند و ما یک زبان و یک سرزمین‌ و هزاران رشته مشترک داریم که عمیق و ناگسستنی است. شما حتی اگر برادر خونی‌تان چنین زشت و بد فرهنگ و بد اخلاق باشد، بازهم از رفتارش چشم پوشی می‌کنید؟

من مدتی پیش مطلبی علیه آدم‌های بد و عقده‌ای ایران نوشته بودم، هنوزم می‌گویم که آدم‌های که عقده‌‌ای اند، رفتار شان بسیار نفرت‌انگیز و چندش‌آور است. ولی بسیار اند آدم‌هایی که سرشان به تن‌شان می‌ارزد و انصاف نیست که اکثریت خوب را فدای رفتار اقلیت احمق بسازیم.