جمشید یما امیری- روزنامه نگار

افغانستان قربانی تجاوز نظامی شوروی است. مسکو با یورش به افغانستان، کابل را کانون منازعه و میدان جنگ نیابتی شرق و غرب ساخت. مسکو با زیرپاگذاشتن قوانین بین‌المللی، حفیظ‌الله امین را در قصر تاج‌بیک به گلوله بست و یک چهرۀ وفادار به خویش را در کابل به کرسی نشاند. افغانستان دهه‌ها پس از یورش نظامی شوروی، کمر راست نمی‌تواند. از عوامل اصلی فروپاشی شوروی، لشکرکشی عاقبت‌نیاندیشانۀ مسکو به افغانستان بود.

اکنون سناریوی مشابه در اوکراین در حال اجراست. مسکو با منهدم‌ساختن زیرساخت‌های نظامی و به‌قتل رساندن و یا فراری‌ساختن رییس‌جمهور اوکراین، در پی روی کارآوردن رژیم دست‌نشاندۀ خویش در کیف است.

این حمله، اوکراینِ در حال توسعه و رو به‌پیش را به‌مرکز منازعات و رقابت‌های جهانی تبدیل کرده و مردم اوکراین را محتاج و آواره خواهد ساخت.

این حمله بازندۀ زیادی خواهد شد، از جمله اوکراین. «تجاوز روسیه به اوکراین تاریخ اروپا را تغییر خواهد داد»؛ ایالات متحده امریکا را از سکو پایین خواهد آورد و مردم روسیه را فقیرتر و منزوی‌تر خواهد ساخت. اما هیچ برنده‌یی نخواهد داشت. تنها برندۀ جنگ اوکراین، چین است که مشتاقانه نظاره‌گر جنگ است. چین درگیری میان غرب و روسیه را مغتنم شمرده و اهداف بلندپروازنۀ خویش را در سطح بین‌المللی دنبال می‌کند و از دو طرف باج می‌گیرد.

شکست امریکا در افغانستان و سوریه، روسیه را جرأت بخشید که علی‌رغم تهدیدها و اخطارهای غرب، بر اوکراین حمله‌ور شود و امریکا و متحدانش را در دو راهی مطلق قرار دهد: هرگونه مداخلۀ غرب به جنگ سوم جهانی می‌انجامد و سکوت غرب، وجهه و پرتسیژ جهانی امریکا را به طر جبران‌ناپذیری صدمه خواهد زد.

روسیه در شکست امریکا در افغانستان و سوریه نقش داشت؛ با اعزام هزاران نیرو بحران قزاقستان را مهار کرد و آستانه را تحت قیمومیت خویش درآورد. مسکو نبردهای خونین میان آذربایجان و ارمنستان را خاتمه داد و دو کشور را وادار به توافق صلح ساخت. بحران در بلاروس را به نفع لوکاشینکو متحد قدیمی‌اش ختم کرد.

دست برتر در منازعات منطقه‌ای، به پوتین اعتماد به نفس بخیشیده تا به فکر «احیای اتحاد جماهیر شوروی» باشد. اگر او از پس بحران اوکراین موفق به‌درآید، قطعاً به هدف خواهد رسید؛ اما اگر در اوکراین زمین‌گیر شود، کارنامۀ سیاسی شخصی او به پایان خواهد رسید و روسیه باردیگر دهه‌ها عقب خواهد رفت.