حمید فرهادی

پس از یک انتظار طولانی، سرانجام گفت‌وگوها میان هیأت جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان کلید خورد. از حیثِ امنیت جانی، تحقق حقوق شهروندی و سرنوشت سیاسی، نتیجۀ مذاکرات صلح برای مردم افغانستان حیاتی است.

مراد از مردم افغانستان؛ گروهی است که بیست و پنج سالِ قبل، بدترین شکل خشونت‌ها و محدودیت‌ها را در رژیم طالبان تجربه کردند و سپس انزجار شان را از رژیم تندروانه و خشن این گروه، در میدان عمل پیاده کردند. مردم افغانستان، همان گروهی است که در نظام جدید، بیست سال پی‌هم قربانی دادند و آواره و در به در گشتند. یک تعداد نان‌آور خانواده‌شان را از دست دادند، کودکانی از آغوش پدر یا مادر محروم گشتند، زنانی جوان همسران خود را از دست دادند و در مناطقی هم، غم از دست دادن پسر جوان، کمر پیرمردی را شکست. شاید از خاطر هیچ کسی نرود که مادر سالنگی، در غم از دست دادن پسرش جابجا سکته کرد و یک غم خانواده‌ دو غم شد. مردم در واقع این گروهی است که درد جانکاهِ جنگ را با گوشت، پوست و استخوان تجربه کرده‌اند.

مردم افغانستان همه رنج و مصیبت‌ها را در دو دهه گذشته تحمل کردند، تنها به یک دلیل که آن حراست از حقوق اساسی، مدنی و سیاسی‌شان بوده که زیر چتر نظام جمهوری اسلامی افغانستان به رسمیت شناخته شده است. گروه طالبان در دو و نیم دهه گذشته نشان داده که نه تنها وقعی به حقوق سیاسی و مدنی افراد قایل نیستند، بلکه جان غیرنظامیان نیز به این گروه اهمیتی ندارد و برای داعیۀ خود، از هرچیزی ممکن است بگذرند. گروه طالبان در رژیم خود، بر هیچ اصل دیپلوماتیک و مدنی پایبندی نداشتند. بدترین قیودات و مجازات را برای زنان اعمال کردند. مردم افغانستان با فقر کمر‌شکن مواجه شدند و هزاران خانواده به کشورهای همسایه مهاجر شد و از حیث تعلیم، تحصیل و آزادی بیان، افغانستان در یک تاریکی عمیق فرو رفت.

با این همه، مردم افغانستان اما دنبال مقصر شناختن فرد یا گروهی در این جریان نیستند و در میان بهبوبه رنج و مصیبت، امید به ختم جنگ بسته‌اند. شهروندان کشور با حضور معنادار خویش در لویه جرگه مشورتی صلح، نشان دادند که برای ختم این ماجرای تلخ و دردناک، حاضرند قربانی بدهند و حتی مجوز رهایی دشمنان خویش را، با دستان خویش امضا کردند، اما به یک شرط و امید که دستاوردهای دو دهه پسین حفظ شود.

هیات جمهوری اسلامی افغانستان، از خواست مردم کشور در روند مذاکرات نمایندگی می‌کند و با همه کاستی‌ها حمایت کافی مردم را به همراه دارد. مردم به هرصورتی به حمایت از این گروه ایستاده‌اند و بحث‌های موجود را دنبال نموده و نظارت خواهند کرد.

 حکومت افغانستان با اتکا به اراده جمعی مردم، تاکنون انعطاف کافی برای مذاکرات صلح نشان‌ داده‌اند و هیات مذاکره کننده صلح با گروه طالبان، بدون هیچ پیش شرطی به مذاکرات حاضر شده‌اند، اما گروه طالبان باید بدانند که این انعطاف، به هیچ وجه، به معنای بازگشت به گذشته و رژیم تندروانه این گروه نیست و مردم افغانستان همانطوریکه تا حالا برای حفظ دستاوردهای دو دهه خویش جنگیدند و قربانی دادند، همچنان برای حفاظت از آن متعهد هستند. هرچند تاکنون خط سرخی در روند مذاکرات صلح ترسیم نشده، اما ارزش‌هایی وجود دارند که مردم به آن به مثابه خط سرخ نگاه می‌کنند و حاضر به گذشت از آن نخواهند بود. حافظۀ جمعی افغانستان همچنین تک تک جنایات و حملات خونبار گروه طالبان را به خاطر دارند که موجب جان باختن صدها فرزند این خاک شد. اما، همه به یک نظر واحد رسیده‌اند که جنگ راه حل نیست و باید راه برای یک زندگی مسالمت‌آمیز هموار شود. مردم و جمهوری اسلامی افغانستان این حسن نیات را در عمل پیاده‌ کرده‌اند و اکنون نوبت گروه طالبان است که با انعطاف کافی، در روند مذاکرات صلح نقش بازی کنند. گروه طالبان باید به صدای واحد مردم افغانستان احترام بگذارد و دست از جنگ بردارد. مردم افغانستان، جنگ را برای حفظ حقوق و آزادی‌های فردی‌، کماکان یک گزینه میدانند، اما قطعاً صلح گزینه بهتر است.