حمید فرهادی

بخش اول

حوالی ساعت هشت شب، طالبان اولین پیام‌شان را از طریق تلویزیون ملی افغانستان پخش کردند «گلیم اشغال برچیده شد و حکومت اسلامی در کشور برقرار شده است». این پیام برای یک گروه خبر جشن شادی، اما برای یک ملت، شروع تیره‌روزی و عقب‌گرد وحشتناک تاریخی بود. ترس، نگرانی، اضطراب، یک ملت را فرا گرفته بود و کسی نمی‌دانست که چه سرنوشتی فردا انتظار آنان را می‌کشد.

طالبان در نخستین لحظات ورود شان به کابل، تمامی ادارات دولتی و غیر دولتی را تصرف کردند. قبل از ورود این گروه، ادارات زیادی به تاراج رفت. عصر روز که از مقابل ریاست لوژستیک وزارت دفاع می‌گذشتم، چشمم به صحنۀ بسیار غم‌انگیزی افتاد؛ نیروهای دولتی با لباس شخصی و حالت محزون و شکست‌خورده، از محل کارشان بیرون می‌شدند و صدها نفر پشت دَر این اداره صف کشیده بودند که برای تارج اموال دولتی هجوم ببرند. شماری از امنیتی‌های این اداره اما به رغم آنکه لباس شخصی به تن کرده بودند و نگران تقابل با طالبان بودند، اما هنوز از ادارۀ خود نگهبانی می‌کردند و به افراد غیره، اجازه ورود نمی‌داند؛ شاید دل‌شان نمی‌خواست اداراتی که با خون‌ دل ساختند را به گرگان و تاراج‌گران بسپارند.

تا روز دوم سقوط، چیزی در ادارات باقی نمانده بود. ادارات دولتی در دو مرحله و در مواردی حتی سه مرحله به تاراج رفتند. مرحله اول، کارمندان پیشین دولت مخصوصاً نگهبانان ادارات، وقتی خود را در ناچاری دیدند، اموالی را با خود بردند. در بعضی ادارات هم مردم ملکی و دزدان مسلح وارد شده، چیزهایی را به غنیمت گرفتند. اما، تاراج اصلی توسط اولین افراد گروه طالبان صورت گرفت. یک منبع نزدیک به طالبان و کارمندان خدماتی ریاست شورای عالی مصالحۀ پیشین برایم حکایت کردند که در نخستین لحظات سقوط، طالبان اکثر اموال و تجهیزات تخنیکی از جمله کپیوترها، تلویزیون و حتی چوکی‌ها و میزهای این اداره را در موترهای باربری بار کرده و به جای نامعلوم انتقال دادند. یک منبع دیگر از وزارت داخله برایم گفت که مقام‌های طالبان در نخستین لحظات ورود شان، هرکدام به نوبت، دیپوهای سلاح و مهمات در این وزارت را به تاراج برده‌اند. نیروهای این گروه به اموال شخصی مردم هم رحم نکردند. گروه گروهی از آنان در شب نخست سقوط، به خانه‌های مقام‌های پیشین و حتی خانه‌های مردم ملکی وارد شده و دارایی‌های آنان را سرقت کردند. موضوعی که حتی باعث اختلاف و درگیری بین گروه‌هایی از طالبان شده بود.

به هرحال، افغانستان عملاً به دست یک هیولای هفت‌سر سقوط کرده بود که به هرطرف دهان می‌انداخت و می‌خواست هرچیزی که در مقابلش ظاهر می‌شود را ببلعد. به رغم اعلان عفو عمومی از سوی رهبر این گروه، طالبان در شب اول سقوط، دها تن از مخالفان خودشان را بازداشت، شکنجه و به قتل رسانیدند. سخنگویان این گروه گفتند قتل‌های روز اول توسط نیروهای آنان نبوده، بلکه توسط کسانی صورت گرفته که مشکلات و عقده‌های شخصی و خانوادگی داشتند. اما این یک دروغ بود، زیرا در شب اول سقوط، کسی جرات نمی‌کرد از خانه خود بیرون شود، زیرا حضور طالبان در پایتخت، یک وهم و وحشت سراسری با خود آورده بود و همه گمان می‌کردند در اولین تقابل با این گروه ممکن است کشته شوند، همین بود که در نخستین لحظات شام همه به خانه‌های خود پناه برده و دروازه‌های شان را قفل کردند.