مرادی، پنجشنبه ۱۳۹۷/۱۱/۲۵

«احمد ظاهر»، نه تنها برای افغانستانی‌ها نامی آشنا است بلکه در کشورهای آسیای مرکزی به خصوص تاجیکستان و همچنین در ایران نیز طرفدارانی دارد. او از آوازخوان‌های معاصر افغانستان بود که پس از مرگش، کسی نتوانست جایش را پُر کند. هرچند احمد ظاهر به نوازندگی و خوانندگی شهرت دارد اما او از علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی نیز بود و خودش برای آهنگ‌هایش، شعر انتخاب می‌کرد. این خواننده معاصر افغانستان در انتخاب اشعار، روی حصارهای سیاسی که زبان مشترک افغانستان و ایران را به دو پاره تقسیم کرده، پا می‌گذاشت و به تنها چیزی که می‌اندیشید، شعرهای پر نغز و با محتوا بود، نکته‌ای که اکنون برای آوازخوان‌های افغانستان بی‌مفهوم است و هر سخن بیهوده و هر شعر بی‌مفهوم را به خورد شنوندگان‌شان می‌دهند. احمد ظاهر فرزند «عبدالظاهر» یکی از نخست‌وزیران دوره ظاهرشاه، اصالتاً پشتوزبان بود اما برای او، فارسی، یک فارسی بود و مرزی بین گویش های زبان فارسی نمی‌شناخت. به همین خاطر بخش بیشتر اشعار آهنگ‌های احمد ظاهر، سروده شاعران قدیم و معاصر ایرانی است. احمد ظاهر در بین شاعران معاصر ایران، به اشعار «فروغ فرخزاد» توجه خاصی داشت و برای چندین آهنگ خود از اشعار او بهره برده است. مثلاً احمد ظاهر در آهنگ «این چه عشق است» از شعر فروغ استفاده کرده که با این مطلع آغاز می‌شود:

به زمین می‌زنی و می‌شکنی

عاقبت شیشه امیدی را

همچنین این ترانه‌سرای افغانستان، اشعار «سیمین بهبهانی» را هم می‌پسندید و این شعر او را برای آهنگ «تو دانی تو» برگزید:

تو دانی تو، ز چه جوهر آفریدی، دل داغدار ما را

که هزاران لاله پوشد، پس ازین مزار ما را

اشعار آهنگ‌های «ستاره فروبست» و «چون درخت فروردین» نیز از سیمین بهبهانی است که احمد ظاهر اجرا کرده است. 

همچنین احمد ظاهر برای آهنگ «از برای غم من» شعر «بهادر یگانه» از شاعران معاصر ایران را انتخاب و اجرا کرد. همین‌طور این هنرمند افغانستان، برای آهنگ «از تو دورم» شعر «ابوالحسن ورزی» از شاعران معاصر ایران را برگزید. اشعار «علی اشتری» نیز توجه احمد ظاهر را جلب کرده بود و برای آهنگ «از ناز چه می‌خندی» از شعر این شاعر معاصر ایرانی استفاده کرد.

اشعار «پارسا تویسرکان» از شاعران معاصر ایران نیز در حنجره احمد ظاهر با این مطلع، طنین انداخته است:

باز آمدی ای جان من، جان‌ها فدای جان تو

جان من و صد همچو من، قربان تو، قربان تو

احمد ظاهر، از اشعار «رهی معیری» نیز غافل نبود و برای چندین آهنگ خود از جمله «بر خاطره آزاده»، سروده‌ای از او را با این مطلع انتخاب کرده است:

بر خاطر آزاده، غباری ز کسم نیست

سرو چمنم، شکوه‌ای از خار و خسم نیست

«بگذار بگریم» از دیگر ترانه‌های احمد ظاهر است که او برای این آهنگ خود، شعر «مریم ملک ابراهیمی» از شاعران معاصر ایران را انتخاب کرده است.

«فرخی یزدی» که جایگاه شعر او را در افغانستان در مطلبی تحت عنوان «پلی بین تهران و کابل» مرور کردیم، از دیگر شاعران معاصر ایرانی است که احمد ظاهر به اشعارش علاقه داشت و برای آهنگ‌هایش از شعر او بهره برده است. همچنین «یزدانبخش قهرمان»، «نظام وفا»، «فروغی بسطامی»، «منصوره اتابکی»، «حسین منزوی»، «پژمان بختیاری»، «مهدی سهیلی»، «ابوالقاسم لاهوتی»، «ایرج دهقان»، «طبیب اصفهانی»، «غلام‌رضا قدسی»، «فریدون صلاحی»، «عمادالدین برقعی»، «ملک الشعراء بهار»، «یغمای جندقی» و «صادق سرمد» از دیگر شاعران معاصر ایران بودند که احمد ظاهر در یک یا چند آهنگ خود از اشعارشان استفاده کرده است. همچنین احمد ظاهر از اشعار «حافظ»، «مولانا»، «سعدی»، «خاقانی» «خلیل‌الله خلیلی»، «بیدل» و «صائب» از شاعران مشترک فارسی‌سرای حوزه ایران و افغانستان نیز بهره برده است. به عنوان نمونه: احمد ظاهر برای یکی از آهنگ‌هایش، شعری از «خاقانی شیروانی» را انتخاب کرده است که با این مطلع آغاز می‌شود:

آمد نفس صبح و سلامت نرسانید

بوی تو بیاورد و پیامت نرسانید

گفتنی است که علاقه احمد ظاهر به شعر شاعران معاصر ایرانی، باعث شد که رادیوتلویزیون ایران از او در سال ۱۳۵۲خورشیدی رسماً دعوت کند. احمد ظاهر، در همین سفر، چندین آهنگ صوتی و تصویری اجرا کرد که ضبط آرشیو آهنگ‌های اوست. گفتنی است که احمد ظاهر در ۲۴ جوزای ۱۳۵۸ در سن ۳۳ سالگی در یک حادثه مشکوک رانندگی در جاده «سالنگ» درگذشت و در «شهدای صالحین» کابل به خاک سپرده شد.