جمشید یما امیری

۹ ماه پس از پیروزی طالبان، دیروز نخستین هیأت دیپلماتیک دهلی به‌کابل رفت. ناظران با توجه به پیشینۀ روابط دهلی- طالبان، از سفر غیرمنتظرۀ هیأت هندی به کابل ابراز تعجب کردند. هند طالبان را یک «پروژهٔ پاکستانی» می‌دانست و در ۲۵ سال سیاست روشن در برابر این گروه داشت. اما اکنون به‌نظر می‌رسد دهلی تغییر موضع داده و آماده همکاری و تعامل با طالبان شده است.

هند در دو دهه نزدیک ترین روابط دیپلوماتیک، اقتصادی و امنیتی با کابل داشت. سالانه میلیلون ها گردشگر افغان از هند دیدن می کردند. میلیون ها تن به منظور درمان به شفاخانه های هند مراجعه می کردند. بزرگترین مشتری شفاخانه ها، هوتل ها و مهمان های هند، میدیکل توریست های افغانستان بودند. اما ناگهان این روابط عمیق دولت با دولت و مردم با مردم به صفر تقلیل یافت. با پیروزی طالبان هند علاوه بر از دست دادن اشراف امنیتی، دیپلوماتیک و سیاسی در افغانستان، منبع بزرگ اقتصادی ناشی از حضور گردشگران افغانستان را از دست داد.

یکی از دانشجویان افغانستان در دهلی جدید گفت که پس از پیروزی طالبان و قطع روابط افغانستان – هند، عملاً شفاخانه ها، هوتل ها و مهمان های دهلی جدید ورشکست شده است. به گفتۀ او، کرایه اتاقی که یک سال پیش 25000 و 30000 کلدار هندی بود، اکنون به 3000- 4000 کاهش یافته است.

یک نویسندۀ افغان در دهلی گفت که هوتل داران و مسوولان شفاخانه های دهلی به خاطر مسدودسازی خدمات قنسولی در افغانستان و وضع محدودیت بر سفر افغان ها به هند اعتراض کرده اند.

یکی از شهروندان افغانستان در دهلی گفت که شفاخانه های هند با بیماران افغان رونق داشتند. ۹ ماه پس از توقف سفر افغان ها به دهلی دیگر از ازدحام گذشته در شفاخانه های دهلی خبری نیست.

هند پس از پیروزی طالبان، دیپلمات هایش را از کابل بیرون کرد و خدمات قنسولی اش را به طور کامل متوقف ساخت. دهلی به هیچ شهروند افغانستان در ۹ ماه ویزه صادر نکرده است. حتا ویزه آنهایی را که روزهای پیشتر از سقوط جمهوریت گرفته بودند، باطل ساخت.

هزاران دانشجوی افغانستان به دلیل نداشتن ویزه و مجوز سفر به هند در یک سال گذشته در بی سرنوشتی مطلق به سر برده اند.

این رویۀ هند با انتقادهای گسترده ای روبرو گردید. بسیاری از افغان ها هند را متحد غیرقابل اعتماد و ناسپاس خواندند که در روزهای دشوار پشت مردم افغانستان را خالی کرده و با بی مسوولیتی تمام به قضیۀ افغانستان برخورد کرده است.

 پس از پیروزی طالبان، به لحاظ سیاسی و دیپلوماتیک، هند عملاً از معادله افغانستان حذف گردید و با وضعیت در منطقه بی ربط شد. ناظران می گویند که دهلی جدید با برگشت به افغانستان از یک سو در پی از سرگیری مراودات اقتصادی و تسهیل سفر سودآور افغان ها به دهلی ماست و از سوی دیگر در پی احیای نفوذ از دست رفتۀ اطلاعاتی و امنیتی در افغانستان می باشد.

پس از تحول جدید در افغانستان، بسیاری از شهروندان افغانستان از هند به عنوان یک متحد بزدل، ترسو و غیرقابل محاسبه نام بردند. یک روزنامه نگار می گوید که دهلی همان طور که به رژیم داکتر نجیب الله پشت کرد و او را در میدان رها کرد تا طعطۀ تروریزم شود، به بقایای رژیم اشرف غنی که اغلب روابط بسیار نزدیک با هند داشتند و همه روزه شعار ضد پاکستانی سر می دادند، نیز پشت کرد و آنان را در میدان رها ساخت.

دهلی جدید هیچ نقشی در مهار فاجعۀ بشری پسا ۱۵ اگست ایفا نکرد، به هیچ شهروندان افغانستان ویزه صادر نکرد؛ حتا زمینۀ سفر محصلان افغانستان را به دهلی و دیگر شهرهای آن کشور فراهم نساخت. درحالی که در 20 سال مردم افغانستان،  بیشترین سفر توریستی، درمانی و سیاحتی را به هند داشته اند. با بازکردن خدمات قنسولی و از سرگیری حمایت بشری، در پی جبران اشتباه یک ساله هستند. اما این می تواند خشم متحدان پیشین هند به ویژه سران جبهه مقاومت را برانگیزد.

با از سرگیری خدمات قنسولی دهلی در کابل، طالبان عملا در سطح منطقه هیچ مخالف جدی نخواهند داشت. برقراری روابط دیپلماتیک با دهلی، راه طالبان برای تعامل با کشورهای غربی را باز می‌کند و خاطر آن‌ها را از عقبهٔ سیاسی و دیپلماتیک جبهه مقاومت جمع! اما به نظر می رسد حضور هند در افغانستان محدود خواهد بود.

برگشت هند، بزرگ‌ترین موفقیت به‌طالبان و شکست و نگرانی کلان به جبهه مقاومت است. سران جبهه مقاومت ۹ ماه فرصت داشتند تا قناعت متحدان سابق‌شان را فراهم آورند؛ اما اختلافات کوچک سلیقه‌ای، مانع ارسال پیام واحد و منسجم به کشورهایی چون هند شد.