جمشید یما امیری

حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، با وجود همسویی و هم‌دردی ده ساله با طالبان، وقتی ۹ ماه پیش طالبان وارد کابل شدند، می‌خواست به‌یکی از سفارت‌های ایران و ترکیه در کابل پناه ببرد.

او به طالبان اعتماد نداشت و می‌هراسید به‌سرنوشت داکتر نجیب‌الله گرفتار شود. از این رو، برای روزهای متوالی به خانۀ رییس پیشین شورای مصالحه پناه برد.

این بی‌اعتمادی ریشۀ تاریخی دارد. طالبان در سال ۱۹۹۹ عبدالاحد کرزی، پدر حامد کرزی را در کویتۀ پاکستان ترور کردند. در دورۀ ریاست‌جمهوری حامدکرزی، احمد ولی برادر و حشمت خلیل پسر کاکایش نیز قربانی حملۀ انتحاری گروه طالبان شدند.

با وجود این همه قربانی و تلفات، کرزی حداقل از سال ۲۰۱۰ بدین‌سو، نوعی همدردی و غم‌شریکی با طالبان داشت. از عملیات نظامی بر مواضع طالبان ناخشنود و حتا خشمگین می‌گردید. فرماندهان ارتش و قوای مسلح را به‌خاطر کشتن نیروهای طالبان مورد سرزنش قرار می‌داد. از تلفات غیرنظامیان در عملیات نیروهای داخلی و خارجی خشمگین می‌گردید. با وجود فشار گستردۀ مخالفان سیاسی و مردم، تا آخر از «برادر» خواندن طالبان خودداری نورزید. او بارها به خاطر کشته‌شدن طالبان اشک ریخت. در سال‌های آخر ریاست جمهوری‌اش، با تشکیل کمیسیونی به ریاست عبدالشکور دادرس و گل رحمن قاضی، هزاران زندانی خطرناک طالب را از زندان‌های بگرام و پلچرخی آزاد کرد. در همکاری نزدیک با زلمی خلیلزاد نماینده پیشین امریکا برای صلح افغانستان، ملا عبدالغنی برادر معاون رییس وزرای طالبان را از بند نظامیان پاکستانی ازاد ساخت.

کرزی در پیروزی طالبان نقش پررنگ داشت. او لابی اصلی طالبان به کشورهای منطقه از جمله چین، ایران و روسیه بود. در تمام دیدارهایش با دیپلومات‌های خارجی، در جبهۀ طالبان قرار می‌گرفت. دیپلموماسی کرزی در سرنگون‌سازی حکومت اشرف‌غنی، نیازمند موشکافی ویژه است.

اما طالبان ۹ ماه است حامد کرزی را گروگان گرفته‌اند. او اجازۀ سفر به هیچ کشوری را ندارد. علاوه بر این، طالبان مانع برخی دیدارهای کرزی با مقامات بلندپایه خارجی نیز گردیده‌اند. وزیر خارجۀ چین در سفر به کابل خواهان دیدار با کرزی گردیده بود. اما طالبان به او اجازۀ دیدار با حامد کرزی رییس جمهور پیشین و عبدالله عبدالله پیشین رییس شورای عالی مصالحه را ندادند.

طالبان در اقدامی دیگر، نام حامدکرزی را از میدان هوایی برداشتند. میدان هوایی کابل در سال 2014 به نام حامد کرزی مسمی شد. اما طالبان نام فرودگاه را دوباره تغییر دادند. 

در ۹ ماه گذشته این دو مقام ارشد پیشین، بارها از سوی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی برای شرکت در نشست‌ها و مناسبت‌های خاص دعوت گردیدند. اما هربار طالبان با سفر و حضور آنها در نشست‌های جهانی مخالفت ورزیدند. طالبان هنوز دربارۀ دلیل ممنوع‌الخروج ساختن کرزی چیزی نگفته‌اند. اما آنها دو هفته پیش اجازه دادند که عبدالله عبدالله به دیدار خانواده اش به دهلی نو برود. هنوز روشن نیست که عبدالله به کابل برخواهد گشت و یا خیر. اما برخی منابع نزدیک به عبدالله می‌گویند که احتمالاً عبدالله در روزهای آینده به کابل برگردد. این گمانه زنی پس از آن افزایش یافت که عبدالله عبدالله برای نخستین بار از عملکرد طالبان در پنجشیر و اندراب انتقاد کرد.