محمود صیقل، نماینده پیشین افغانستان در سازمان ملل

“موافقتنامهٔ آوردن صلح به افغانستان” که به تاریخ ۱۰حوت ۱۳۹۸ (۲۹ فبروری ۲۰۲۰) بین ایالات متحده امریکا و طالبان در قطر عقد گردید، در پهلوی فراهم نمودن خوشبینی ها و فرصتی برای صلح، نگرانی هایی را نیز در رابطه با ادامه خشونت ها و به چالش کشیدن حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان به بار آورده است.

بیشترین محتویات موافقتنامه در مورد تعهدات امریکا و طالبان در برابر عملکرد های یکدیگر شان در کشوری به نام افغانستان است که از خود یک نظام دولتی متکی به قانون اساسی دارد، ولی در متن موافقتنامه هیچگونه ذکری از این نظام صورت نگرفته است. این در حالیست که تطبیق تعدادی از این تعهدات ارتباط مستقیم به همکاری نظام دولتی افغانستان دارد.

محبوسین طالبان همه در زندان های دولت افغانستان نگهداری می شوند که بدون تصمیم مسوولین طراز اول نظام، رهایی شان ناممکن است. همچنان دور نمودن نام اعضای طالبان از لست سیاه کمیته تعزیرات شورای امنیت ملل متحد در پهلوی تعامل دیپلوماتیک امریکا با دیگر اعضای شورای امنیت، به درخواست رسمی دولت افغانستان نیاز دارد. ضمناً تضمین ‌ها و میکانیزم‌ های اجرایی در جلوگیری از استفاده سوء از خاک افغانستان علیه امنیت ایالات متحده و متحدان آن و اعلام جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان، بدون حمایت و همکاری نظام دولتی افغانستان و همآهنگی با ارگان های مربوطهٔ آن تقریباً ناممکن است.

در موافقتنامه هجده بار “امارت اسلامی افغانستان” ذکر شده است و هربار گفته شده است که ایالات متحده آنرا به عنوان دولت به رسمیت نمی شناسد و به نام طالبان میشناسد. معلوم است که در جریان مذاکرات، جانب طالبان بالای ذکر “امارت اسلامی افغانستان” خیلی اصرار نموده اند که این نکته نمایانگر اراده و لابی قوی شان در احیای “امارت اسلامی افغانستان” است. ضمناً آمده است که تعهدات طالبان در “مناطق تحت کنترول شان” اجرا میشود، پس حتمی باید یک نقشه افغانستان در ضمایم محرم موافقتنامه وجود داشته باشد که اراضی تحت کنترول طالبان را مشخص مینماید. افزون بر آن، در موافقتنامه آمده است که طالبان برای کسانی که تهدیدی برای امنیت ایالات متحده و متحدانش محسوب شوند، “ویزه، پاسپورت، مجوز سفر یا سایر اسناد قانونی را برای ورود به افغانستان فراهم نخواهد کرد.” این نیز نمایانگر به رسمیت شناختن نظام دولتی طالبان است. پس دیده میشود که امریکا از یک طرف میگوید که “امارت اسلامی افغانستان” را به رسمیت نمی شناسد، از طرف دیگر با طالبان به صفت لااقل یک شبه دولت تعامل نموده است.

در بخش سوم موافقتنامه آمده است که ایالات متحده خواستار به رسمیت شناختن و تأیید این موافقتنامه از جانب شورای امنیت سازمان ملل خواهد شد. تائید موافقتنامه توسط شورای امنیت ملل متحد در واقع شناسایی شبه دولت طالبان است که آنها را یکبار دیگر در مسیر درخواست شناسایی از کمیته اعتباردهی مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای دولت ها قرار خواهد داد. این کار سرعت خواهد یافت، مخصوصاً اگر ادامهٔ معضله تقلب انتخابات اخیر باعث بی اعتباری بیشتر حکومتداری در کابل گردد و طالبان قصد کنترول اراضی بیشتر را در بهار پیشرو داشته باشند. شاید به خاطر همین تشویش ها باشد که امریکا و روسیه، طی یک اعلامیهٔ مشترک دیروز ۶ مارچ ۲۰۲۰، تائید مجدد کردند که “امارت اسلامی افغانستان توسط جامعه بین المللی و در ملل متحد به رسمیت شناخته نمیشود و علاوه برآن جامعه بین المللی استقرار مجدد امارت اسلامی افغانستان را قبول و حمایت نخواهد کرد.” در نیمه دوم دهه ۱۳۷۰، طالبان پس از اشغال کابل به کمک پاکستان در کمیتهٔ اعتباردهی ملل متحد تلاش های زیادی برای کسب شناسایی بین المللی نمودند، ولی کمیتهٔ مذکور هر سال تصمیم در مورد درخواستی شانرا به تعویق انداخت و کرسی افغانستان در اختیار نمایندهٔ دولت اسلامی افغانستان باقی ماند.

رهایی حداکثر پنج هزار زندانی طالبان در برابر یک هزار زندانی دولت، قبل از آغاز مذاکرات بین الافغانی و آغاز پروسهٔ بازنگری و رفع تعزیرات ایالات متحده و ملل متحد از طالبان مشروط به آغاز مذاکرات بین الافغانی و نه پیشرفت در آن، در واقع امتیاز دهی فراوان بدون هیچگونه بازدهی از طرف طالبان است. افزون بر آن طبق این موافقتنامه، طالبان در جریان مذاکرات تا آخر مسلح باقی میمانند و هیچگونه اشاره یی در مورد جمع آوری سلاح نگردیده است.

رهبران حکومت وحدت ملی اظهار میدارند که موافقتنامه و ضمایم آنرا ماه ها قبل دیده اند و آنها را دقیق مطالعه نموده اند. از طرفی، طی یکنیم سال گذشته آقای زلمی خلیل زاد فرستادهٔ خاص امریکا با مسوولین طراز اول دولتی و سیاسیون افغانستان ملاقات ها و مشوره های فراوان پیرامون شکل گرفتن این موافقتنامه داشته است. شاید در جریان این دیدار ها نکات فوق از طرف مسوولین افغانستان مطرح شده باشد. سوال مهم این است که تلاش و تاثیرگذاری شان در جلوگیری از این نقیصه ها چه بوده است و چه باعث شده که موثریت آن در متن موافقتنامه دیده نمی‌شود؟

منبع: فیسبوک محمود صیقل