کابل، افغانستان: در حالیکه گمانه‌زنی‌ها در مورد تصمیم ادارۀ جو بایدن در مورد خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان تا تاریخ یک ماه می سال 2021 در هالۀ ابهام است، دولت افغانستان و گروه طالبان برای یک بهار خشونت‌بار آمادگی می‌گیرند.

پنجشنبه گذشته پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) اعلام کرد که روند خروج نیروهای آمریکایی که در توافق نامه ماه فبروری پیش‌بینی شده، پس از آن دنبال خواهد شد که اداره جو بایدن تعهدات این تفاهم‌نامه را بررسی کند. این اعلامیه به دنبال اظهارات جنگ‌طلبانه مقام‌های افغانستان و طالبان و افزایش خشونت‌ها در سراسر این کشور به نشر رسیده است.

جان‌ اف. کربی سخنگوی پنتاگون در یک نشست خبری اعلام کرد تا زمانیکه طالبان دست از کشتار و حملات خشونت‌بار بر نیروهای امنیتی افغانستان برندارند،  دشوار است که به راه حل صلح‌آمیز امیدوار شد. اما «ما (ایالات متحده آمریکا) به تعهدات خویش متعهد هستیم.» ذبیح الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان در شبکه مجازی، سخنان آقای کربای را بی‌بنیاد خوانده است.

توافق‌نامه صلح میان طالبان و آمریکا با تعهد خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان در مقابل مبارزه با تروریزم از سوی گروه طالبان و وعده رهایی پنج هزار زندانی طالبان از زندان‌های افغانستان آغاز شد.  این جدی‌ترین تلاش ایالات متحده برای رهایی از طولانی‌ترین جنگ این کشور است که راه را برای مشارکت گروه طالبان در حکومت آینده افغانستان هموار میسازد.

اما مقام‌های افغانستان می‌گویند که دولت افغانستان در این گفت‌وگوها در حاشیه نگه‌داشته شده و موضع آنان شنیده نشده است. به گفته آنان، دیپلومات‌های آمریکایی در زمان اداره آقای ترامپ در در جریان گفت‌وگوها با طالبان صدای حکومت افغانستان را نشنیده گرفته‌اند.

شمار نیروهای آمریکایی امسال به 2500 تن کاهش یافته است، در حالیکه این رقم سال گذشته 12 هزار تن بود. دولت افغانستان از خروج نیروهای غربی حمایت می‌کند اما انتظار دارد که روند خروج با سرعت کمتری صورت گیرد نه مطابق به توافقی که این کشور با گروه طالبان کرده‌ است. اکنون این احتمال وجود دارد که عدم اطمینان از روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، دامنه جنگ و خشونت را در این کشور افزایش دهد.

همزمان با بن‌بست گفت‌وگوهای صلح حکومت افغانستان با گروه طالبان در دوحه قطر، واشنگتن تعهدات گروه طالبان در رابطه به کاهش خشونت‌ها و قطع روابط با گروه‌های تروریستی را بررسی می‌کند. مقام‌های آمریکایی تأکید کرده‌اند که توافقنامه صلح با طالبان «مشروط» است و در صورتی که این شرایط رعایت نشده باشد، آمریکا مدت حضور قوایش را در این کشور افزایش میدهد. طالبان نیز برای حملات بهاری‌ آمادگی میگیرند. همزمان با اینکه در چندسال گذشته دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند و کنترل نقاطی از افغانستان را در دست دارند.  

اداره آقای جو بایدن این اطمینان را برای محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان داده است که این کشور در گفت‌وگوهای صلح در حاشیه نخواهند ماند و نیروهای آمریکایی نیز این کشور را زودتر از وقت مناسب ترک نخواهند کرد.

حمدالله محب، مشاور شورای امنیت ملی افغانستان که هفته گذشته در یک کمپ تمرینی نیروهای کوماندو در خارج از شهر کابل سخن می‎‌گفت، سخنان تندی علیه گروه طالبان به کار بست. وی گفته است که آنها (طالبان) یک گروه تروریستی اند و ثابت کرده‌اند که علاقه‌ای به صلح ندارند. آقای محب که در ابراز چنین سخنان زننده و تند پیشینه دارد، هفته گذشته با همتای آمریکایی خودش جک سلیوان نیز در مورد صلح افغانستان تماس تلفونی داشته است.  مقامات افغان به طور خصوصی گفته اند که تماس یک ساعته آقای سولیوان اعتماد خاصی را بین دولت غنی و کاخ سفید برقرار کرده و آنها را مطمئن ساخته است که با ادامه گفتگوهای صلح در دوحه صدای آنها شنیده خواهد شد.

روز پنجشنبه وزیر خارجه آمریکا انتونی بلنکن در تماس تلفونی با اقای غنی گفته است که ایالات متحده انتظار دارد که رهبران افغانستان از فرصت تاریخی برای صلح که پس از 20 سال به دست آمده، حمایت کنند. همزمان با تعهد ادارۀ جو بایدن برای اداره آقای غنی مبنی بر بهبود روابط دو کشور، ابقای زلمی خلیلزاد در جایگاه نماینده خاص آمریکا برای صلح افغانستان که قبلاً نیز در روند گفت‌وگوهای صلح حکومت افغانستان را به حاشیه مانده بود، بار دیگر موجب نگرانی مقام‌های افغانستان شده است.

آقای غنی در یک نشست مجازی که در مجمع امنیتی آسپن گفته است که آقای خلیلزاد از یک فرایند تصمیم گیری «بسیار سازمان یافته» گزارش خواهد کرد و انتظار میرود «یک رابطه قابل پیش بینی» با دولت بایدن داشته باشد.

شماری از مقام‌های افغان با بی‌باوری به آقای خلیلزاد گفته‌اند وی در دولت تحت رهبری آقای دونالد ترامپ در جریان گفت‌وگوها با طالبان نقش خصمانه داشته است؛ مخصوصاً زمانی که به بهانه کاهش خشونت حکومت افغانستان را وادار به رهایی پنج هزار زندانی طالبان کرده بود.  خشونت‌ها کاهش نیافت، اما راه را برای آغاز گفت‌وگوها میان دولت افغانستان و طالبان در دوحه پایتخت قطر در ماه سپتمبر هموار کرد.

اسفندیار میر، عضو فوق دکترا در دانشگاه استنفورد می‌گوید که یک چالش جدی برای دولت بایدن این است که دولت افغانستان میان جناح‌ها تقسیم کند.

شماری از مقامات افغانستان می گویند که آنها معتقدند که طالبان تنها یک منفعت دارند: به دست گرفتن قدرت با زور. به گفته آنان طالبان معتقد اند که با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در میدان‌های نبرد بر نیروهای امنیتی افغانستان غلبه نموده و فاتحانه وارد شهرها می‌شوند.

همزمان قدرت‌های منطقه مخصوصاً ایران و پاکستان منتظر اند که با گذشت زمان سیاست اداره آقای بایدن مشخص شود. ایران به روز چهارشنبه ملا غنی برادر معاون گروه طالبان را به نشانۀ تمایل به نقش فعال در گفت‌وگوهای صلح به این کشور دعوت کرد. 

دخالت ایران در امور جنگ افغانستان به سال 2001 همزمان با تحولات جیوپلوتیک (در منطقه) بر می‌گردد. از یک طرف مقام‌های ایرانی عملکرد طالبان را محکوم و آنان را خطر جدی برای ایران عنوان کرده اند. در سوی دیگر مقام‌های افغانستان در غرب این کشور بارها ایران را به تمویل و تجهیز طالبان متهم کرده‌اند.

به نقل از رسانه‌های ایران، ملا عبدالغنی برادر معاون گروه طالبان در سفرش به این کشور گفته است که طالبان به آمریکا باور ندارند و آنها (طالبان) در برابر هر نیروی مزدور (دولت افغانستان) می‌جنگند.

اما یک ماه قبل، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه آمریکا در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که اگر حکومت افغانستان موافقت کند، ایران آمده است که شبیه نظامیان شیعه را برای مبارزه با تروریزم آموزش دهد.  مقام‌های اینجا (آمریکایی) این را نشانه‌ای از قدرت نمایی ایران دانستند که قصد دارد در مسایل افغانستان بیشتر درگیر باشد. هفته پیش یک هیات گروه طالبان با مقام‌های مسکو دیدار کردند. عباس استانکزی، عضو هیات مذاکره کننده طالبان گفته است که اداره غنی در مسایل مربوط به صلح صادق نیست.

عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحه ملی که روند صلح را رهبری می‌کند، روز پنجشنبه در مصاحبه با نیویورک تایمز از چگونگی روند صلح ابراز ناخشنودی کرده است.وی گفته است که طالبان نوعی موضع حداکثری را اتخاذ کرده اند «قبل از مذاکرات، ما به این باور بودیم که خشونت‌ها به شکل قابل توجهی کاهش خواهد یافت»

آقای عبدالله گفته است که عملکرد اخیر گروه طالبان قابل قبول نیست.  وی خاطرنشان کرد که هنوز به نظر نمی‌رسد که گروه طالبان با شبکه القاعده که مسوول حمله 11 سپتمبر و بهانه ورود آمریکا به افغانستان دانسته می‌شود، رابطه خویش را قطع کرده باشند.

گزارشی از وزارت خزانه داری ایالات متحده در اوایل ماه جاری نشان داد که القاعده در افغانستان قدرت یافته و به روابط خود با طالبان در طول سال 2020 ادامه داده است.

با وجود موج قتل‌های هدفمند در سراسر این کشور، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان دریافته است که تعداد مرگ غیرنظامیان در مقایسه با سال 2019 بیش از 20 درصد کاهش یافته است. این گزارش دریافته است که 8500 غیر نظامی طی سال 2020 در افغانستان کشته یا زخمی شده‌اند.

توسط: آدام نوسیتر و توماس گیبونز- نف

منبع: نیویارک تایمز

ترجمه: حمید فرهادی