امیری

تاجیکستان و ازبکستان در آسیای مرکزی به بستر فعالیت و مرکز سربازگیری داعش تبدیل شده است.

اکثر حملات مرگبار اخیر داعش بر کشورهای منطقه و جهان، کار اتباع این دو کشور بوده است. حمله به کنسرتی در حومۀ مسکو که به کشته‌شدن ۱۴۰تن و زخمی‌شدن ۱۸۰ تن انجامید، از سوی چهار تاجیک سازمان‌دهی و اجرا شد. حمله به مراسم یادبود از قاسم سلیمانی در کرمان نیز از سوی شهروندان تاجیکستان اجرا گردید. سران ایران و تاجیکستان به تازگی به لغو روادید سفر بین دو کشور توافق کرده بودند. اما ایران پس از حملۀ کرمان از توافق خارج شد و شهروندان تاجیکستان برای ورود به ایران نیاز به ویزه دارند.

 حمله‌کننده انتحاری در کابل بانک کندهار که به کشته‌شدن ده‌ها طالب انجامید از سوی یک شهروند ازبکستان انجام شد. پیشتر حملاتی در ترکیه و پاکستان سازمان‌دهی و اجرا شده بود که کار شهروندان آسیای مرکزی بود.

اخیراً وزارت داخلۀ آلمان اعلام کرد که ۵۰ تن از اعضای داعش خراسان که اتباع تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان هستند، در این کشور مخفی شده اند و منتظر فرصت هستند.

این وضعیت نشان می‌دهد که آسیای مرکزی به ویژه تاجیکستان و ازبکستان به مأمن اصلی داعش پس از سوریه و عراق و افغانستان تبدیل شده است.

پس از ظهور داعش در عراق و سوریه، چهار هزار تاجیکستانی به این گروه تروریستی ملحق شد. برخی خانواده‌ها پس از نابودی داعش در سوریه و عراق به تاجیکستان برگشتند اما شماری کشته و یاهم ناپدید شدند.

سوال این است که چگونه آسیای مرکزی به ویژه تاجیکستان به بستر سربازگیری و فعالیت داعش تبدیل شده است؟

در این زمینه دو فرضیه مطرح است:

نخست: خلای امنیتی در افغانستان و روابط پرتنش طالبان با دوشنبه، کار دست کشورهای منطقه به ویژه تاجیکستان داده است. از سوی دیگر، فعالیت داعش متمرکز به کشورهای آسیای مرکزی و روسیه است. داعش از سال ها قبل در ولایات شمال افغانستان به خصوص جوزجان، سرپل و بدخشان فعال بوده است که هم مرز ازبکستان و تاجیکستان می‌باشد. در واقع، داعش در آسیای مرکزی از یک عقبۀ مطمین و مصون اجتماعی در افغانستان برخوردار بوده است. نه در دولت پیشین و نه هم در رژیم کنونی ارادۀ محکم برای سرکوب بستر اجتماعی و عقبۀ نظامی داعش در شمال وجود نداشته است. طالبان دوست دارند که تاجیکستان را به حیث مامن و خاستگاه داعش معرفی کنند و این کشور را با متحدان منطقه‌ای در سازمان شانگهای و جامعۀ بین المللی بدنام سازند.

دوم: افراطیت افراطیت تولید می‌کند. دولت تاجیکستان با درک خطر بنیادگرایی اسلامی گفته از هر طریق ممکن جلو افراطیت را خواهند گرفت.

دوشنبه در راستای جلوگیری از فعالیت‌های گروه های مذهبی، قوانین سخت گیرانه‌یی را وضع کرده است. به گونۀ مثال، پولیس تاجیکستان در سال ۲۰۱۶ ریش ١٣٠٠٠ نفر را تراشید. در این سال‌ها، اکثر فروشگاه‌های روسری‌های اسلامی هم بسته شد. پولیس تلاش کرده که زنان را متقاعد سازد که روسری را بردارند و بدون حجاب بیرون روند. اکثر مساجد تحت کنترل شدید دولت است.

چند سال قبل پارلمان این کشور لایحه‌یی را تصویب کرد که استفاده از نام‌هایی که آهنگ عربی دارند را ممنوع کرده است. همچنان، در این لایحه ازدواج پسران و دختران کاکا و ماما منع گردیده است.

این سیاست‌ها نه تنها که مانع گسترش افراطیت و تندروی نخواهد شد؛ بل این پدیده را بیشتر از پیش تقویب خواهد کرد.