امیری

فروپاشی نظام جمهوری، ناشی از اختلاف و پراکندگی در حوزۀ جمهوریت بود. رهبران و جریان‌های سیاسی حوزۀ جمهوری، بیشتر از طالبان، از همدیگر نفرت داشتند.

شماری بدین باور بودند که در نتیجۀ مذاکرات دوحه، قدرت میان احزاب جهادی سابق و طالبان تقسیم خواهد شد. بنابراین، باید از روند صلح و تشکیل حکومت موقت حمایت کنند.

جمعی معتقد بودند که صلح یک بازنده دارد و آن‌هم اشرف‌غنی است. در یکی از جلسات که شخصاً حضور داشتم، یکی از چهره‌های سرشناس گفت که مولوی فصیح‌الدین به‌مراتب مردم‌دارتر و بهتر از فضلی و داکتر محب است و نباید نیروهای شمال پیش‌مرگۀ حکومت غنی شوند. آنها تمیزی میان غنی و طالبان قایل نبودند.

برخی از چهره‌های سیاسی خوش‌بین بودند که در نتیجۀ مذاکرات دوحه، قوۀ مقننه و دیگر نهادهای دولتی حفظ خواهد شد و آن‌ها نفوذ و منابع‌شان را در نظام حفظ خواهند کرد.

در این میان، اشرف‌غنی و «حلقۀ کوچک چند نفره‌اش» هرگونه پیشرفت و موفقیت روند صلح را به ضرر خود می‌دیدند. آنان از تمام ابزارها برای شکست روند صلح استفاده کردند.

در پی فراخوان زلمی خلیل‌زاد بیش از ۵۰ طرح صلح ارایه شد. اکثریت جریان‌ها و رهبران سیاسی، از حکومت موقت حمایت کرده بودند.

حقیقت این بود که اکثر رهبران و احزاب سیاسی وعده‌های میان‌تهی زلمی خلیل‌زاد نمایندۀ ویژۀ امریکا را خورده بودند. اکثر رهبران سیاسی طبق فرمایش و برنامۀ خلیل‌زاد عمل می‌کردند. آ‌ن‌ها وقتی متوجه شدند که صلحی در کار نیست و طالبان در پی مذاکرۀ معنادار و توافق صلح و تقسیم قدرت نیستند، کار از کار گذشته بود!

 اکنون مشخص شده است که خلیلزاد با طالبان هماهنگ و همسو بوده است. زلمی خلیلزاد همواره از طالبان می‌خواهد که راه‌شان را از تندروها جدا سازند. او به وضوح میان طالبان تمیز قایل می‌شود و آنان را به دو گروه معتدل و تندرو تقسیم می‌کند. درحالی‌که طالبان به لحاظ ایدیولوژی و عملکرد، کاملاً یک دست بوده‌اند. آنان در جریان دو دهه و اندی وحدت فکری شان را ثابت کرده‌اند. اما خلیلزاد به منظور اقناع جامعه بین المللی برای به رسمیت شناسی طالبان و تغییر چهرۀ خشونت‌پرور، زن ستیز و تمدن ستیز طالبان، در پی قباحت زدایی از این گروه است.

اما این تلاش‌ها ره به جایی نمی‌برد. طالبان در عمل ثابت می‌سازند که هیچ تغییری در افکار و باورها و عملکردهای این گروه به میان نیامده است و هیچ تمیزی میان طالب ۲۰۲۳ با طالبان ۱۹۹۵ نیست.