امیری

نخست‌وزیر قطر در سفرش به کندهار با ملاهبت‌الله آخوندزاده رهبر طالبان دیدار کرده است. رویترز در یک گزارش ویژه نوشت که محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر روز جمعه ۲۲ ثور در سفرش به قندهار با رهبر طالبان دیدار داشته است.

این رسانه نوشته است که ممنوعیت‌های آموزشی، تحصیلی، کاری و اجتماعی بر زنان افغانستان، بحران بشری موجود در این کشور، بازگشت سیاسیون بیرون از افغانستان، مبارزه با گروه‌های تندرو و افراطی، و پناه‌دادن به تحریک طالبان پاکستان و رهایی این کشور از انزوای جهانی، از محورهای اصلی گفت‌وگوی نخست‌وزیر قطر و رهبر طالبان بوده است.

این نخستین مقام خارجی است که با رهبر طالبان از نزدیک دیدار می‌کند. رهبر طالبان از هنگام پیروزی این گروه در انظار عمومی ظاهر نشده است. او پیش از این با هیچ مقام خارجی دیدار نکرده است. حتا مقام‌های طالبان در کابل به سختی می‌توانند با ملاهبت‌الله دیدار کنند.

دیدار نخست‌وزیر قطر با رهبر طالبان در قندهار پس از نشست بین‌المللی دوحه دربارۀ افغانستان صورت می‌گیرد که به تاریخ دوم و سوم می برگزار شد. در نشست دوحه دبیرکل سازمان ملل متحد و نمایندگان ۲۵ کشور و سازمان جهانی از طالبان خواستند که به تعهدات‌شان دربارۀ حقوق زنان، مبارزه با تروریزم و تشکیل حکومت همه‌همول عمل کنند. طالبان با قاطعیت با نشست دوحه مخالفت ورزیدند. علی‌رغم اینکه دولت قطر و سازمان ملل متحد میزبان نشست بودند که هردو طرف‌دار تعامل و همکاری با طالبان هستند.

بلافاصله پس از تدویر نشست دوحه، نخست‌وزیر و وزیر خارجه و رییس استخبارات قطر به قندهار رفتند و با ملا هبت‌الله دیدار کردند. گمان می‌رود نخست وزیر قطر رهبر طالبان را متوجه شرایط پیش آمده به ویژه تمایل مشروط جامعه جهانی برای به رسمیت شناسی طالبان ساخته باشد. جامعه جهانی به خصوص امریکا متمایل به همکاری و تعامل با طالبان است. اما طالبان به اقدامات بسیار بدوی و قرون وسطایی متوسل شده‌اند که برای غرب به خصوص امریکا هیچ راهی برای همکاری باقی نگذاشته اند.

درست است که کشورهای غربی به ویژه امریکا هیچ اهمیتی به حقوق بشر، حقوق زنان و دموکراسی و ارزش‌های مدرن قایل نیستند. اما نمی‌توانند از پس از فشار گسترده‌یی رسانه ای و افکار عمومی بر بیایند. ورنه آن‌ها در گذشته نشان داده اند که پروای ارزش‌های پذیرفته شدۀ مدرن را ندارند. اگر آنچه ارزش های دموکراتیک نام می گذارند مهم بود، تحت هیچ شرایطی حاضر به واگذاری یک شبه قدرت به طالبان و از دست رفتن دست آوردهای دو دهه اخیر نبودند که به قیمت بسیار سنگین به دست آمده بود.

قطر تلاش دارد که روابط پرتنش طالبان با کشورهای غربی را عادی‌سازی کند. اما هرگونه تلاش برای عادی سازی روابط طالبان با کشورهای غربی موجب برهم خوردن روابط این گروه با کشورهای منطقه خواهد شد. چنانچه در این اواخر شاهد تنش های مرزی میان مرزبانان ایران با نیروهای طالبان در غرب افغانستان هستیم. اظهارات مقامات روسیه نیز گواه این است که تأمین روابط طالبان با کشورهای غربی موجب برهم خوردن روابط با مسکو خواهد شد.

از سوی دیگر، هرچه قطر در منازعۀ جاری نقش بیشتری ایفا کند، حساسیت کشورهای عربی به ویژه عربستان و امارات در برابر طالبان بیشتر خواهد شد. به ویژه اینکه این کشورها روابط پرتنش با جمهوری اسلامی ایران را احیا کرده اند.

مهم این‌که وابستگی جدی طالبان به قطر حساسیت بازیگران دیگر از جمله پاکستان را نیز به همراه دارد. پاکستانی‌ها از این‌که قطر نقش میانجی میان طالبان و غرب را ایفا می‌کنند، ناراحت هستند. پاکستان تلاش دارد که پل ارتباط میان طالبان و جامعه جهانی باشد. اما این نقش را قطر از اسلام آباد گرفته است.

بنابراین، مدیریت بحران جاری در افغانستان و سمت‌وسو بخشی آن به سود طالبان از توان کشور کوچکی چون قطر بالاست. لابی این کشور برای مشروعیت آفرینی به طالبان نتیجه معکوس خواهد داد و معادله را پیچیده‌تر خواهد ساخت.