بشیر انصاری

هنگام مطالعه افكار و آثار پيشينيان بزرگ، گاهى به متونى بر می‌خوريم كه از خواندن آن مو در بدن راست مى‌گردد.

امام بخارى مرحوم كتابى به نام “رفع اليدين” دارد كه در صفحه اول آن مى‌نويسد:

“پاسخ به کسی که بلند نمودن دست هنگام رکوع و بعد از ركوع را منکر بوده و این مسأله را بر عجمیان بدون آن‌که این امر به آن‌ها ربطی داشته باشد، به‌صورت مشقت‌باری پیچیده ساخته است. این بلند کردن دست‌ها در نماز از کردار و گفتار پیامبر صلی‌الله علیه و سلم و از عمل‌کرد و روایت یارانِ او ثابت گردیده است، چنان‌چه از فعل تابعین و پیروی پیشینیان صالح و اخبار صحیح و روایات شماری از اهل ثقه و مورد اعتماد و نیکوکاری که پس از آن‌ها آمدند نیز ثابت شده است. خداوند آنان را ببخشاید و آنان را به آن‌چه وعده داده است، مستحق گرداند. این انکار رفع‌الیدین، از کینه‌توزی و بدبینی قلبی ایشان نسبت به سنت پیامبر نشأت می‌کند. ايشان از سنت پیامبر صلی‌الله علیه و سلم گریزان بوده و در برابر پیروان سنت، تکبر و خصومت پیشه نموده و بدعت با گوشت و استخوان و مغز شان عجین گردیده است و (علت مخالفت ايشان با سنت) به این برمی‌گردد که خود به گرد آمدن عجمیان پیرامون خويش و استقبال آن‌ها انس گرفته و فریب خورده اند. پيامبر مى فرمايد: هنوز گروهى از امت من بر موقف حق پا مى فشارند، و كسانى كه پشت گردانيده و با آنها مخالفت ورزيده اند، نخواهند توانست زيانى به آنان رسانند”. پايان سخن بخارى.

اين مهم نيست كه مخاطب امام بخارى، امام ابوحنيفه بوده است و يا ابوحفص صغير و يا هم اينكه من و تو در اين عصر، بلكه پرسش اين است، چطور مى توان با اين ذهنيت هراس انگيز كه گاهى از لابلاى صفحات كتب فقهى خود ما هم چشمك مى زند، با مسلمانان زيست، چه رسد با غير مسلمانان؟

متن سخن امام بخاري:

“الرد على من أنكر رفع الأيدي في الصلاة عند الركوع وإذا رفع رأسه من الركوع وأبهم على العجم في ذلك تكلفا لما لا يعنيه فيما ثبت عن رسول الله صلى الله عليه وسلم من فعله وقوله ومن فعل أصحابه وروايتهم كذلك ثم فعل التابعين واقتداء السلف بهم في صحة الأخبار بعض الثقة عن الثقة من الخلف العدول رحمهم الله تعالى وأنجز لهم ما وعدهم على ضغينة صدره وحرجة قلبه نفارا عن سنن رسول الله صلى الله عليه وسلم مستحقا لما يحمله استكبارا وعداوة لأهلها؛ لشوب البدعة لحمه وعظامه ومخه وأنسته باحتفال العجم حوله اغترارا، وقال النبي صلى الله عليه وسلم: « لا تزال طائفة من أمتي قائمة على الحق لا يضرهم من خذلهم ولا خلاف من خالفهم”.