فارمسست احمد امین شیرزاد

کابل امسال به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شده است. میزان آلوده‌گی هوا به خطرناکترین سطح آن رسیده است. معمولاٌ زمستان‌ها به‌دلیل استفاده از مواد شدیداً دود زا (ذغال سنگ، تایر، پلاستیک و چوب) هر سال هموطنان عزیزمان در خطر شدید آلوده‌گی هوا قرار می‌گیرند. كودكان به علت این‌كه ضربان قلبشان سریعتر اســت، با هر بار تنفس میزان بیشترى از ســموم را وارد بــدن خود مى‌كنند. طبق تحقیقاتى‌كه توســط موسســه WRI   صورت گرفته است، در كشور هاى توســعه یافته بیش از80 ٪ از مرگ ومیرها در كودكان زیر5  سال ناشــى از امراض ریوى است. بهتر است بدانیم چی ترکیباتی در هوای آلوده موجود است و ما تا چه میزانی در خطر هستیم. در هوایی‌که این روزها تنفس می‌کنیم، مواد ذیل به‌گونه وافر موجود است:

1. سلفر دای اوکسایدSO2 : كه براثرسوختن ذغال سنگ و تیل این ماده تولید می‌گردد. سلفر دای اوکساید تحریكاتی در دســتگاه تنفســی انســان به وجود مــی‌آورد كه منتهی به التهاب برانشی‌ها می‌شــود. همچنین انواع امراض ریوی وانواع حساسیت‌ها را موجب می‌گردد.
2. سلفرترای اوکساید SO3: سلفر دای اوکساید براثر استحاله به سلفر ترای اوکساید تبد یل می‌شود و وقتی با رطوبت موجود در هوا تركیب شد، سلفوریک اسید ایجاد می‌كند. سلفوریک اسید برونشیت‌ها را تحریك و به سیستم تنفسی شدیدا آسیب می‌رساند.
3. کاربن مونو اوکساید CO: به اثر سوختن ناقص کاربن مونو اوکساید تولید می‌گردد. وقتی‌كه میزان کاربن مونو اوکساید درهوا به 30 تا50 میلی‌گرم درمترمكعب هوا برســد، خطرناك اســت و برکرویات سرخ خون اثرمی‌گذارد. همچنین به سیستم اعصاب مركزی آســیب رسانده باعث سردردی، گنگسیت، كم هوشی و كم حواسی می‌كند وچنانچه مزمن شــود، عــوارض قلبی بروز می‌كنــد. CO با میزان كمPPm   100 یا كمتر قادر اســت بــا هموگلوبین خون Hb تركیب گردد. در كل هموگلوبین به عنوان انتقال دهنده اكسیجن مى‌باشد؛ اما اگر هموگلوبین با CO  تركیب شود تركیب HbCO را به‌وجــود مى‌آورد و هنگامى چنین تركیبى ایجاد شــود، قدرت خون جهت انتقال اكســیجن كم مى‌شــود. میل تركیبى کاربن مونو اوکساید CO  با هموگلوبین 200 بار بیشتر از اوکیسجن O2 است. تنفس بیش از حد آن در جریان حاملگی باعث سوراخ قلب نزد جنین می‌گردد.
4. نایتروجن دای اوکساید NO2: گرم‌شدن بیش از حد NO باعث ایجاد نایتروجن دای اوکساید می‌شود. مطالعات بر روى مرگ ومیر حیوانات نشان داده كه NO2نزدیك به چهار برابر بیشتر از NO سمى است. نایتروجن دای اوکساید چشم‌ها و مخاط‌ها را تحریك می‌كند و سبب سوزش این نواحی می‌گردد.
5. كلورین، كلـورین از جملــه مــواد آلوده سازیســت كــه اخیرا بر اثرســوزاندن مواد وضایعات پلاستیك بر جمع مواد آلوده کننده اضافه شده است. کلورین سم شدید برای سیستم تنفسی محسوب می‌شود.
6. اوزون O3: باعث امراض قلبی و وعایوی می‌گردد در حالات تنفس شدید باعث سکته‌های قلبی می‌شود.
7. ســرب Pb : سرب از جمله ضایعات عمده سوخت تیل‌های ناخالص و غیر معیاری می‌باشد. به طور متوســط یك موتر حدود یك كیلو گرام ســرب درسال تولید و پخش می‌كند. سرب باعث سرطان مغز استخوان به اثر تنفس دوامدار می‌گردد.
8. ذرات معلق با سایز بالا PM2.5 & PM10 : این ذرات به اساس سایز به دو دسته PM2.5 که در برگیرنده ذرات عضوی و فلزات می‌باشد و دسته دیگر PM10 که سایز آن بزرگتر می‌باشد که در برگیرنده ذرات گرد و خاک معلق در هوا می‌باشد. تنفس بیش از حد این ذرات باعث ولادت های زودرس و مرگ میر نزد نوزادان میگردد.

 بیایید در از بین بردن آلوده‌گی هریک سهم خود را داشته باشیم. تغییر را از خود آغاز کنیم. از سوختاندن ذغال سنگ، پلاستیک، چرم و … که باعث ایجاد دود غلیظ می‌گردد، جلوگیری نماییم.

امیدواریم که دولت هم به این مسئله توجه جدی بخرچ دهد و اداره محیط زیست با متخلفین مسولانه تر برخورد نماید.

بهار آینده فرصت مناسب برای کاشت نهال است. درختان دوست خوبی در تولید هوای تازه و از بین بردن هوای آلوده برای ما هستند. بیایید مسولیت وجدانی خویش را در کاهش هوای آلوده به هر نحو ممکن انجام دهیم.