جمعه, ۱۴ ثور ۱۴۰۳

در راستای همگرایی منطقه‌ای

افغانستان

طالبان ریشه‌های ایران را در افغانستان می‌خشکاند

03 August 2023

کشورنیوز: رسانه‌های ایرانی به تازگی اعلام کرده اند که طالبان فعالیت دفاتر کمیته امداد امام خمینی در شهرهای کابل، مزارشریف و هرات را متوقف کرده است.

جماران رسانۀ نزدیک به بنیاد خمینی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران گفته است که متوقف‌سازی فعالیت نهادهای ایرانی ریشه در سیاست‌های ضد ایران و تمدن ایرانی، فارسی زدایی و مقابله با شیعیان عنوان کرده است.

بربنیاد ادعای این رسانه، طالبان تا کنون برای فعالیت دفاتر خارجی با مسئولیت و ماموریت مشابه مانند تیکا از ترکیه، save the children از انگلیس،  Giz از آلمان،  ACTED از کانادا و .. محدودیتی قائل نشده‌اند.

در دو دهۀ اخیر، علی رغم حضور گستردۀ امریکا و غرب در افغانستان، ایران از نفوذ چشمگیری در جامعۀ سیاسی و فرهنگی افغانستان برخوردار بود. ایران علاوه بر حمایت احزاب سیاسی، رسانه‌های دیداری، شنیداری و چاپی، ده‌ها سازمان و نهاد فرهنگی را در کابل، مزارشریف، هرات و سایر کلان‌شهرهای افغانستان پشتیبانی مالی می‌کرد.

دولت پیشین افغانستان هیچ محدودیتی به فعالیت فرهنگی و سیاسی ایران در افغانستان نداشت. درحالی که سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل، آشکارا سرگرم فعالیت های امنیتی – استخباراتی بود. یکی از مقامات پیشین دولت افغانستان می گوید که اکثر دیپلومات های ایرانی در کابل، عضو سپاه پاسداران بوده اند.

ایران با توجه به حمایت چشمگیر نظامی از طالبان انتظار داشت که امارت اسلامی افغانستان با برگشت به قدرت بر تقویت نفوذ آن کشور در افغانستان کمک کنند. اما طالبان نه‌تنها هیچ امتیازی به ایران قایل نشده، بل از نفوذ فرهنگی و سیاسی ایران در افغانستان جلوگیری کرده‌ است. ایران در کنار روسیه، پاکستان و قطر نقش کلیدی در پیروزی نظامی و سیاسی طالبان داشت. اما پس از پیروزی در افغانستان، ایران بیشترین آسیب را از آدرس افغانستان متقبل شده است. طالبان بارها بر نیروهای ایرانی در امتداد خطوط مرزی شلیک کرده و از هرگونه امتیازدهی در خصوص آب و روابط تجاری– ترانزیتی خودداری کرده‌اند.

حمله به مرکز تبییان در کابل و مزارشریف، جلوگیری از برگزاری مراسم دهم محرم، جلوگیری از پخش و نشر کتاب‌های ایرانی و حذف تشیع از تقویم رسمی افغانستان، بخشی از اقدامات ضد ایرانی طالبان در دو سال پسین بوده است.

بی‌جا نخواهد بود که بگوییم طالبان در مسیر خشکانیدن نفوذ و سلطهٔ فرهنگی- مذهبی ایران‌ در حرکت هستند.

این وضعیت سبب شده است که دیپلومات‌های ایرانی پیوسته از سیاست‌های طالبان در افغانستان انتقاد کنند. یکی از دیپلومات های برجستۀ ایرانی اخیراً گفت که طالبان در تضاد با آنچه در جریان مذاکرات صلح می‌گفتند، عمل می‌کنند. آن‌ها در جریان مذاکرات صلح بر تأمین حقوق زنان، مشارکت سیاسی و به رسمیت‌شناسی حقوق مذاهب و اقوام تأکید داشتند؛ اما با برگشت به قدرت، به انحصارگرایی روی آورده و عملاً حقوق مردم افغانستان را نادیده گرفته‌اند.

فلسفۀ وجودی طالبان بر شیعه ستیزی، فارسی ستیزی و ایران ستیزی استوار بوده است. بنابراین، اقدامات ایران در راستای اعتمادسازی با طالبان ره به جایی نبرده و نخواهد برد.