مصطفی معتدل

بين محمداشرف‌غنیِ دانشمند، استاد و انديشمند و رییس‌جمهور محمداشرف غنی تفاوت‌هايی وجود دارد.

مصاحبه‌ی اخير آقای غنی با شبكه‌ی سی.ان.ان با گردانندگی فريد زكريا يك مصاحبۀ تاريخی بود. الفاظی كه فريد زكريا در معرفی آقای غنی به كار برد جالب توجه بود. آقای غنی در آن مصاحبه حرف‌های جدی گفت، فهم تيوريكش از نظام بين‌الملل و دولت‌داری را به رُخ جهانيان كشيد و تحليلي عميق از اوضاع ارایه كرد. البته يك اشتباه جدی هم داشت و آن افشای تعداد شهدای نيروهای امنيتی در ٤سال پسين بود.

چشم‌اندازی كه آقای غنی برای آيندۀ افغانستان تعريف می‌كند به صورت كُل پذيرفتنی‌ست. اما عمده‌ترين مسئله اين است كه آقای غنی درست و دقيق می‌انديشد، ولی در عمل‌ بسيار دقيق نيست.

او از تكميل فصل ناتمام امانی حرف می‌زند، در حالی‌كه خوب می‌داند از عصر امانی يك قرن گذشته و افغانستان در فصل نو، مناسبات نو و وضعيت نو قرار دارد.

آقاي غني برای تكميل فصل ناتمام امانی، هرچند با تفاوت اما مرتكب تكرار اشتباه شاه امان‌الله و برخی اشتباهات ديگر شده كه هنوز فرصت دارد جبران كند.

عمده‌ترين اشتباهات رییس‌جمهور غنی:

1.  شاه‌امان الله شتاب‌زده خواهان تجددخواهي بود و عملكردش افراطيون مذهبي را به شورش واداشت. آقاي غني همان شتاب را در گذار از چهره‌هايي كه به باور او  بقاي خويش را در اقتصاد جرمي، عدم حاكميت قانون و نبود يك دولت كارا مي‌دانند، مرتكب شده است. آقاي غني مي‌توانست/مي‌تواند گام‌هايش را بطي بسازد و روند گذار را آرام به سر انجام برساند، همه چهره‌هايي را كه گمان مي‌كند در اقتصاد جرمي شريك اند، به يك چشم نبيند، تفكيك قائل شود، زيرا همه مشابه هم نيستند.
2. آقاي غني در مبارزه با افراطيت قومي يا نخواست كاري بكند يا تغافل كرد يا آن‌طوري كه بايد از آنچه كه در زير چتر زعامتش مي‌گذرد با خبر نشد. مبارزه با فساد، اقصاد جرمي و تلاش در جهت حاكميت قانون و شكل‌گيري يك دولت كارا در اوج تنش‌هاي قومي به بن‌بست مي‌انجامد.
3.  آقتي غني بسيار در كابل مشغول شد و اين باعث گردید كه باگذشت هرروز در اطراف كشور اراضي بيشتر به دست نيروهاي مخالف سقوط كند طوري‌كه اكنون در مذاكرات صلح متأسفانه مخالفان مسلح از موضع قدرت بيشتر حرف مي‌زنند. بين مبارزه براي شكل‌دهي دولت كارا و مبارزه با مخالفان مسلح توازن رعایت نشد.
4.  جوان‌محوری، جوان‌باوری و جوان‌فكری آقای غني ستودني‌ست. نسل جوان و نسل پسا٢٠٠١ اكثريت مطلق را در افغانستان شكل مي‌دهند؛ اما در واگذاري امور مملكت به اين نسل بايد دقت صورت مي‌گرفت و بگيرد. زمينه‌ طوري فراهم نشود كه بزرگ‌سالان كشور احساس حقارت كنند.
5.  مبارزه با فساد از شعار فراتر نرفت. فساد اداري، كارشكني، تغافل‌وظيفوي، ناكارايي ادارت و نظام فرسودۀ اداري مشكلات فراگير، جدي‌ و از موانع اصلي پيشرفت كشور مي‌باشند كه متأسفانه مردم افغانستان شاهد اقدامات جدي و عملي در مبارزه با مشكلات و موانع مذكور نبوده اند .

سخنراني امروز رییس جمهور غني در نشست جوانان در خیمۀ لویه جرگه حاوي نكات بسيار خوب بود. مسائل بسيار كوچك چنين سخنراني‌هايي را كم مخاطب مي‌سازد. آقاي غني از ٣ شخصيت تاريخي به عنوان الگو ياد كرد.

تمام اقوام افغانستان در مبارزات آزاديخواهانه قرباني و شهيد داده اند. لازم بود از شماري از قهرمانان سائر اقوام نيز كه در راه آزادي افغانستان شهيد شدند، به عنوان الگو نام برده مي‌شد.