(3)

صلح افغانستان

و

امواج چهارگانۀ تروریسم

پرسش: در روزهای اخیر بحث صلح با طالبان گرم است. در همین راستا، چند ماه پیش در مصاحبه‌ای گفته بودید که موج خون و خشونت به زودی فروکش خواهد نمود. این پیشبینی مبنی بر کدام اصل بود؟

  پاسخ: این پیشبینی بر مبنای تیوری “موج‌های تروریزم” استوار بوده است که از طرف یکتن از استادان دانشگاه لاس انجلس امریکا، آقای دیوید رپوپورت که مدیر مسئول مجلۀ “تروریزم و خشونت سیاسی” هم می‌باشد، چهارده سال پیش طرح شده است.

نویسنده از چهار موج تروریسم یاد می‌کند که هر موجی حدود 40 سال را در بر می‌گیرد. چهار موج یاد شده عبارت‌اند از موج آنارشیست‌ها (1878-1919)، موج جنبش ضد استعماری  (1920-1950)، موج چپ نوین (اواسط دهه 1960 و 1990) و موج تروریزم مذهبی که در سال‌های (1979) آغاز گردیده بود و امسال (2019 ) چهل ساله می‌شود.

موج تروریستی انارشیست‌ها در 24 جنوری سال 1878 آغاز گردید؛ زمانی‌که ویرا زاسولیچ، شخصیتی انارشیست، یک فرمانده پلیس را در سن پترزبورگ روسیه به گلوله بست. او در اثنای محاکمه گفت: “من یک تروریست هستم، نه یک قاتل”.

موج آنارشیست به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و اروپای غربی، ایالات متحده و حتی جاپان و چین را فرا گرفت. شخصیت‌های بزرگی چون ویلیام مکینلی، رییس جمهور امریکا،  سادي كارنوت، ریيس جمهور فرانسه به دست همین انارشیسها ترور گردیدند. آن‌ها همچنان مسئول بمب‌گذاری پارلمان فرانسه و وال استريت در امریکا و كشتار اوپرا در برشلونه و عملیات تروریستی نقاط دیگری در جهان نیز شناخته شدند.

موج دوم تروریسم مربوط به جنبش‌های ضد استعماری می‌شود که ارتش جمهوری خواه ایرلند (IRA)  یکی از نخستین جنبش‌های تروریستی آزادی‌خواه ملی بود. مناحیم بیگین رهبر گروه تروریستی ارگون در اسرائیل نیز از رهبران عمدۀ این موج تروریستی به شمار می‌رفت.

موج سوم تروریسم مربوط به جنبش چپ بود که در واکنش به جنگ ویتنام در اواسط دهه 1960میلادی آغاز گردید. فرود همزمان هفت هواپیما ربوده شده در اردن و عملیات مشابه دیگر از عملیات مشهور این دوره بوده است.

اما موج چهارم در سال 1979میلادی آغاز گردید که بیشتر سرشتی دینی داشت و مسلمانان بازیگران اصلی و عمدۀ آن بوده‌اند. رهبران گروه‌های تروریستی این دوره، سیاستمدارانی بوده‌اند که مذهب را برای رسیدن به اهداف‌شان به عنوان ابزاری دست کاری نموده اند.

آقای دیوید رپوپورت می‌نویسد که در این دوره برخی رهبران اپوزیسیون ایران در اروپا ترور گردیده و سفارتخانه‌های برخی کشور ها مورد هجوم قرار گرفتند. از نظر  این تیوریسن، جهیمان العتیبی -همان مردی که در عربستان سعودی وارد مسجد الحرام شد و خلافت خویش را اعلام نمود- بن لادن، طالبان، بوکوحرام و فعالیت‌های تروریستی سیکهای هندوستان و تروریست‌های اسرائیلی از سمبول‌ها و یادگارهای همین موج اخیر  به شمار می‌روند.

یکی از ویژگی‌های موج چهارم، ظهور فن آوری ارتباطات مدرن و انترنت است که این موج را در سطح گسترده‌ای قرار داده است. نظریۀ امواج چهارگانۀ تروریسم در این یکنیم قرن اخیر مفسر عروج و نزول این پدیده بوده، اما یک نکته را نباید فراموش نمود که هیچ تئوری علمی قادر به تفسیر کامل مسایل علوم اجتماعی نمی‌باشد.

در پیوند به موج چهارم تروریسم که در آتش آن می‌سوزیم بار ها گفته ام که وقت پایان یافتن آن فرا رسیده است. امروز هم کشورهای همسایه، هم ما و هم بازیگران بزرگ عرصۀ روابط بین‌الدول شاید این بازی را خیلی دلچسپ نیابند چون تمامی دنیا در برابر این هیولای بدسرشت ایستاده است. امروز تمامی مراکز و مراجع دینی جهان اسلام در برابر تروریسم بسیج شده و فاتحۀ آن را خوانده‌اند.

گروه‌های مختلفی در تاریخ مسلمانان پا به عرصۀ ظهور نهاده که از روش ترور استفاده کردند ولی آهسته آهسته در بستر نرم جامعه آرمیدند که خوارج در گذشته‌های دور و جنبش حشاشین به رهبری حسن صباح در ایران و شام از نمونه های آن به شمار می روند.

همین قدر می‌دانم که خشونت و جنگ پایان خواهد یافت؛ ولی اینکه چه کسانی و کدام گروه‌ها و شخصیت‌ها صلاحیت رهبری جامعه را در مرحلۀ بعد از تروریزم به دوش خواهند داشت، این امر بستگی به مسایل مختلف دیگری دارد که اینجا فرصت بحث پیرامون آن نیست.

 ادامه دارد..